1
00:00:06,184 --> 00:00:08,762
(Jacque Fresco) Vite më parë, unë i pyesja njerëzit

2
00:00:08,903 --> 00:00:11,236
"A mendoni se do të shkojmë ndonjëherë në Hënë?"

3
00:00:11,375 --> 00:00:14,091
Ata thonin "As për njëmijë vjet."

4
00:00:15,085 --> 00:00:19,403
I thoja "I keni studiuar raketat apo udhëtimet në hapësirë?" - "Jo."

5
00:00:19,544 --> 00:00:23,574
"Atëherë si arrini në këtë konkluzion?" - "Thjesht sens praktik."

6
00:00:24,695 --> 00:00:28,792
Po të kishim sens praktik, nuk do të kishte luftë, varfëri, uri

7
00:00:28,932 --> 00:00:31,263
apo shkatërrim të mjedisit.

8
00:00:31,765 --> 00:00:34,042
Nëse mund të çojmë një njeri në Hënë

9
00:00:34,182 --> 00:00:36,974
me siguri mund t'i zgjidhim këto probleme.

10
00:00:39,667 --> 00:00:43,130
[Jeff Hoffman, astronaut i NASA-s në pension] Si shumë fëmijë, kur unë isha 6 vjeç

11
00:00:43,270 --> 00:00:46,584
ëndërroja të fluturoja në hapësirë. Jam aq i moshuar saqë,

12
00:00:46,723 --> 00:00:50,686
atëherë, të vetmit astronautë ishin Flash Gordon dhe Buck Rogers.

13
00:00:53,847 --> 00:00:56,880
Vazhdova dhe u bëra një astronom profesionist.

14
00:00:57,020 --> 00:01:01,535
Isha mjaft me fat që u zgjodha në grupin e parë të astronautëve të anijes.

15
00:01:02,857 --> 00:01:04,858
U stërvitëm për një kohë të gjatë.

16
00:01:04,897 --> 00:01:08,308
Sigurisht, që kalon nëpër lloje të ndryshme simuluesish.

17
00:01:08,448 --> 00:01:11,564
Por kur je në të vërtetë i ulur atje sipër në raketë,

18
00:01:11,704 --> 00:01:15,721
e kupton që: "Ej, ky nuk është simuluesi!"

19
00:01:21,972 --> 00:01:25,105
I gjithë mjeti dridhet pak në sheshin e nisjes.

20
00:01:27,144 --> 00:01:30,706
Më pas, dëgjon një gjëmim që vjen nga poshtë teje.

21
00:01:31,046 --> 00:01:33,618
E gjithë anija anohet paksa përpara.

22
00:01:33,759 --> 00:01:36,986
Më pas, duke u kthyer në pozicionin vertikal,

23
00:01:37,126 --> 00:01:40,126
krejt papritur "Bam!" shtytësit ndizen.

24
00:01:40,266 --> 00:01:43,060
Ka një dridhje dhe një zhurmë të pabesueshme.

25
00:01:43,165 --> 00:01:46,339
Për dy minutat e ardhshme, ka kaq shumë fuqi

26
00:01:46,478 --> 00:01:48,786
dhe ti je i ulur mbi të.

27
00:01:56,716 --> 00:01:59,016
Unë thjesht po mbahesha, duke menduar

28
00:01:59,150 --> 00:02:01,449
Uau! Shpresoj që e gjithë kjo gjë të mbahet fort.

29
00:02:01,588 --> 00:02:03,588
Sigurisht që ajo e përballoi.

30
00:02:04,740 --> 00:02:07,188
Në atë kohë po shikonim jashtë dritares.

31
00:02:07,227 --> 00:02:11,203
Qielli blu ishte kthyer në errësirën e hapësirës.

32
00:02:11,443 --> 00:02:15,893
Mund të shihja sesi nga larg bregdeti i Afrikës po merrte formën e një pamjeje.

33
00:02:16,659 --> 00:02:20,436
Gjithmonë më kujtohet ajo ndjenjë në fluturimin e parë kur kuptova:

34
00:02:21,340 --> 00:02:23,673
Uau, ndodhem në hapësirë!

35
00:02:29,556 --> 00:02:32,849
Nga orbita sheh lindjen dhe perëndimin e Diellit

36
00:02:32,990 --> 00:02:36,268
16 herë çdo 24 orë.

37
00:02:39,187 --> 00:02:41,974
Të fluturosh mbi Tokë, sidomos natën

38
00:02:42,114 --> 00:02:45,341
të jep ndjesinë e vërtetë të qytetërimit njerëzor.

39
00:02:47,608 --> 00:02:51,896
Gjatë ditës, po të vështrosh poshtë sheh ngjyrat e Tokës.

40
00:02:52,036 --> 00:02:56,081
Sheh format e kontinenteve.

41
00:02:58,479 --> 00:03:01,544
Ka shumë gjëra të bukura për të parë gjatë ditës.

42
00:03:01,683 --> 00:03:06,528
Mund të shihet gjithashtu dhe pamja e ndikimit

43
00:03:06,669 --> 00:03:11,557
që njerëzit kanë pasur në planetit tonë dhe kjo mund të jetë mjaft e frikshme.

44
00:03:11,697 --> 00:03:14,203
Përgjatë kursit prej 11 vitesh fluturimi

45
00:03:14,342 --> 00:03:20,316
kam parë se si xhungla e Amazonës po shpyllëzohej vazhdimisht.

46
00:03:20,455 --> 00:03:22,526
[Rondônia, Brazil 2010] [24 vjet shpyllëzim]

47
00:03:22,667 --> 00:03:25,909
Gjatë natës, shihje të digjeshin vazhdimisht zonat bujqësore

48
00:03:26,050 --> 00:03:28,276
në të gjithë botën.

49
00:03:29,756 --> 00:03:32,605
Mund të shihje grumbuj lëndësh të ndryshme në porte.

50
00:03:32,746 --> 00:03:38,246
Mund të shihje në Afrikë, se si rreshti i pemëve zhdukej çdo vit.

51
00:03:42,127 --> 00:03:46,027
Ne jemi në dijeni për ngrohjen globale dhe atë çfarë po i bëjmë atmosferës.

52
00:03:46,167 --> 00:03:49,415
Diçka tjetër që dallon nga hapësira

53
00:03:49,556 --> 00:03:52,584
është se sa e hollë është atmosfera jonë.

54
00:03:56,787 --> 00:04:02,117
Në thelb, ideja se po e shohim këtë dëm mjedisor

55
00:04:02,965 --> 00:04:06,030
në Tokë, të krijuar nga dora e njeriut,

56
00:04:07,163 --> 00:04:09,848
por ne e shohim atë nga një pikëpamje kozmike,

57
00:04:09,987 --> 00:04:12,566
pra, nuk është diçka të cilën mund ta injorojmë.

58
00:04:12,705 --> 00:04:18,000
Planeti po reagon ndaj pranisë së njerëzimit.

59
00:04:29,533 --> 00:04:33,812
[Carl Sagan, "Pale Blue Dot", 1994] Toka është një skenë shumë e vogël

60
00:04:33,951 --> 00:04:38,639
në arenën e pafund kozmike.

61
00:04:41,293 --> 00:04:44,212
Mendoni për lumenjtë e gjakut

62
00:04:44,648 --> 00:04:48,026
të derdhur nga gjithë ata gjeneralë dhe perandorë

63
00:04:50,706 --> 00:04:53,173
që në lavdi dhe triumf

64
00:04:53,314 --> 00:04:56,183
mund të bëheshin padronë të çastit

65
00:04:56,322 --> 00:05:00,399
të një fraksioni të një pike. [Toka nga 6 miliardë kilometra]

66
00:05:00,538 --> 00:05:03,240
Mendoni për mizoritë e pafundme të shkaktuara

67
00:05:04,011 --> 00:05:07,075
nga banorët e një cepi të kësaj pike mikroskopike të botës

68
00:05:07,214 --> 00:05:11,762
mbi banorët e ndonjë cepi tjetër që mezi dallohen.

69
00:05:13,040 --> 00:05:15,701
Sa të etur janë ata për të vrarë njëri-tjetrin,

70
00:05:15,841 --> 00:05:18,300
sa e zjarrtë urrejtja e tyre.

71
00:05:18,850 --> 00:05:20,860
Pozat tona,

72
00:05:21,000 --> 00:05:24,214
vetëbesimi jonë imagjinar,

73
00:05:26,524 --> 00:05:30,471
iluzioni se ne kemi një pozicion të privilegjuar në univers

74
00:05:32,031 --> 00:05:36,468
sfidohen nga kjo pikë e zbehtë drite.

75
00:05:37,478 --> 00:05:41,208
Planeti ynë është një grimcë e vetmuar

76
00:05:41,512 --> 00:05:44,802
në errësirën e madhe të pafund kozmike.

77
00:05:45,442 --> 00:05:48,230
Në gjithë këtë pafundësi, nuk ka asnjë të dhënë

78
00:05:48,370 --> 00:05:50,911
që ndihma do të vijë nga tjetërkund

79
00:05:51,163 --> 00:05:52,927
të na shpëtojë

80
00:05:53,382 --> 00:05:55,141
nga vetja jonë.

81
00:06:01,000 --> 00:06:05,596
Projekti Venus paraqet

82
00:06:06,309 --> 00:06:09,837
Zgjedhja është e Jona

83
00:06:10,511 --> 00:06:14,336
Film dokumentar nga Roxanne Meadows, Joel Holt Muzika origjinale nga Kat Epple

84
00:06:14,475 --> 00:06:16,475
PJESA I

85
00:06:19,168 --> 00:06:23,047
(Folësi) Për herë të parë ne kemi aftësinë, teknologjinë

86
00:06:24,182 --> 00:06:29,318
dhe njohurinë për të arritur një shoqëri globale bollëku për të gjithë.

87
00:06:30,083 --> 00:06:32,170
Nuk mund të vazhdojmë në këtë mënyrë

88
00:06:32,310 --> 00:06:35,521
sepse pasojat me siguri do të jenë shkatërrimtare.

89
00:06:38,699 --> 00:06:42,314
OKB-ja në një raport të 2012-ës tregon se rritja e popullsisë globale

90
00:06:42,555 --> 00:06:47,490
deri në vitin 2040 pritet të shkojë nga 7 miliardë në pothuaj 9 miliardë.

91
00:06:47,990 --> 00:06:51,211
Kërkesat për burime do të rriten në mënyrë eksponenciale.

92
00:06:51,351 --> 00:06:56,378
Deri në vitin 2030, kërkesat për ushqime janë parashikuar të rriten me 50%,

93
00:06:56,562 --> 00:06:58,778
për energji me 45%

94
00:06:58,918 --> 00:07:00,983
dhe për ujë me 30%.

95
00:07:01,291 --> 00:07:03,951
Ne sot, po i shterojmë burimet natyrore

96
00:07:04,091 --> 00:07:07,769
50% më shpejt se sa planeti mund t'i ripërtërijë.

97
00:07:07,908 --> 00:07:11,985
Me këtë normë, vlerësohet nevoja e 3 planetëve Tokë më shumë (që nga 2030-a)

98
00:07:12,086 --> 00:07:15,206
për të vazhduar me shfrytëzimin e burimeve njësoj si sot.

99
00:07:16,160 --> 00:07:17,960
Çfarë është zhdukja e gjashtë?

100
00:07:18,000 --> 00:07:20,641
A po ndodh kjo tani? Cili është shkaku i saj?

101
00:07:20,701 --> 00:07:24,071
Ajo që ne si qenie njerëzore po i bëjmë planetit

102
00:07:24,211 --> 00:07:26,966
po ndryshon kushtet themelore të jetës

103
00:07:27,105 --> 00:07:29,713
në mënyrë dramatike dhe shumë shpejt.

104
00:07:30,170 --> 00:07:34,167
(Folësi) Megjithatë, që nga shkatërrimi mjedisor deri tek lufta,

105
00:07:34,697 --> 00:07:38,562
sistemi ynë i vjetruar përjetëson papërgjegjshmërinë,

106
00:07:38,670 --> 00:07:41,126
duke na kërcënuar në shumë sfera.

107
00:07:42,927 --> 00:07:48,379
A është kjo më e mira që mund të bëjmë për ta rimarrë veten më pas?

108
00:07:49,230 --> 00:07:54,581
A janë politikanët në gjendje ose të paktën të aftë të drejtojnë botën që na rrethon?

109
00:07:55,420 --> 00:07:57,657
(Gordon Brown) Më lejoni të shpjegoj.

110
00:07:58,016 --> 00:08:00,728
Qetësi! Kryeministri.

111
00:08:01,266 --> 00:08:04,149
(Folësi) A jemi ne thjesht të paaftë të parashikojmë

112
00:08:04,290 --> 00:08:06,668
dhe të planifikojmë të ardhmen tonë?

113
00:08:07,694 --> 00:08:11,098
A kemi prej natyrës mangësi të cilat nuk mund t'i ndryshojmë?

114
00:08:11,242 --> 00:08:13,427
(Gazetari) Pse të mos përdorim skuadrat e pushkatimit? - Mbani shënjestër!

115
00:08:13,987 --> 00:08:17,105
(Folësi) Shpesh dëgjojmë se natyra njerëzore është e pandryshueshme...

116
00:08:17,963 --> 00:08:19,629
Është natyra e njeriut!

117
00:08:19,971 --> 00:08:22,542
...dhe se cilësitë tona më të këqija janë të lindura.

118
00:08:22,682 --> 00:08:24,958
- Si do të ndalojnë së qeni kriminelë? - Oh, absurditet!

119
00:08:25,098 --> 00:08:28,430
Ata kanë lindur të tillë dhe është e kotë të përpiqemi t'i ndryshojmë.

120
00:08:28,887 --> 00:08:33,196
Përcaktuesit e Sjelljes

121
00:08:33,380 --> 00:08:36,336
[Henry Schlinger Jr. Dr. i Filozofisë] Mendoj se është e vështirë të flasësh për një natyrë njerëzore të veçantë

122
00:08:36,476 --> 00:08:40,485
ashtu si flasim për modelet e mekanizmave të caktuar apo karakteristike tek qeniet jo njerëzore.

123
00:08:40,539 --> 00:08:42,982
Por qartësisht tek njerëzit, të mësuarit luan rolin kryesor.

124
00:08:43,123 --> 00:08:45,706
Në fakt, i referohem njerëzve si "kafsha që mëson",

125
00:08:45,846 --> 00:08:49,100
sepse njerëzit mesojnë më shumë se çdo kafshë tjetër.

126
00:08:50,278 --> 00:08:54,590
(Folësi) E megjithatë, duke pasur parasysh historinë tonë të agresionit,

127
00:08:54,812 --> 00:08:56,927
tendencat luftarake,

128
00:08:57,123 --> 00:08:59,401
xhelozitë dhe urrejtjet...

129
00:08:59,744 --> 00:09:01,000
(Ushtari Amerikan) Vazhdo të shtiesh

130
00:09:01,404 --> 00:09:04,627
(Folësi)...kemi ende shumë për të mësuar.

131
00:09:05,754 --> 00:09:08,540
Dalja nga kjo gjendje mund të mendohet si e pamundur

132
00:09:08,591 --> 00:09:11,153
duke parë situatën në të cilën jemi zhytur.

133
00:09:12,971 --> 00:09:15,032
Kultura nuk di të bëjë më mirë.

134
00:09:15,172 --> 00:09:19,367
Njerëzit nuk i njohin faktorët e përfshirë në formimin e sjelljes së njeriut.

135
00:09:19,629 --> 00:09:22,802
Si pasojë, ata krijojnë konceptet e tyre

136
00:09:22,942 --> 00:09:26,893
dhe i shfaqin vlerat e tyre në sjelljen njerëzore

137
00:09:27,193 --> 00:09:29,134
dhe thonë se kjo është natyra e njeriut.

138
00:09:29,274 --> 00:09:31,283
Këtu ata gabohen.

139
00:09:32,134 --> 00:09:35,563
Tani kemi një shpërthim të teknologjisë në kulturën tonë.

140
00:09:35,703 --> 00:09:39,230
Mendoj se shumë njerëz besojnë se teknologjia do të na shpëtojë.

141
00:09:39,370 --> 00:09:42,405
Me siguri teknologjia na e ka lehtësuar jetën në shumë anë.

142
00:09:42,538 --> 00:09:44,673
- Gjej vend parkimi. - Vend parkimit u gjet.

143
00:09:45,104 --> 00:09:47,115
Ndonjëherë është mirë, ndonjëherë jo.

144
00:09:47,254 --> 00:09:49,381
(Gazetari) Avionë të armatosur me predha Hellfire...

145
00:09:49,522 --> 00:09:52,955
Sa do të donit të paguheshit për të spiunuar fqinjët tuaj?

146
00:09:53,118 --> 00:09:56,233
Ekziston një teknologji që nuk e kemi por që na duhet shumë

147
00:09:56,373 --> 00:09:59,546
nëse duam vërtetë të ndryshojmë dhe është teknologjia e sjelljes.

148
00:09:59,686 --> 00:10:03,434
Shkenca e sjelljes duhet të zbatohet njësoj si shkenca e fizikës,

149
00:10:03,573 --> 00:10:06,049
e kimisë dhe e biologjisë.

150
00:10:06,716 --> 00:10:11,592
Ky është faktori që mungon në kulturën tonë.

151
00:10:11,847 --> 00:10:14,080
Është më i vështiri për t'u pranuar sepse

152
00:10:14,221 --> 00:10:18,187
bie ndesh me mënyrën se si shumica e njerëzve mendojnë për veten.

153
00:10:20,491 --> 00:10:23,019
(Folësi) Të shqyrtosh sjelljen njerëzore njësoj

154
00:10:23,158 --> 00:10:25,325
si çdo fenomen tjetër fizik,

155
00:10:25,465 --> 00:10:29,377
do të na lejojë të kuptojmë faktorët përgjegjës që formojnë

156
00:10:29,517 --> 00:10:32,414
qëndrimet tona dhe sjelljen tonë.

157
00:10:32,951 --> 00:10:35,568
Studiuesit e shkencave të natyrës pretendojnë se çështjet

158
00:10:35,708 --> 00:10:39,522
e subjekteve të tyre janë të ligjshme dhe të rregullta. Ndryshe nuk do ishte shkencë.

159
00:10:39,663 --> 00:10:42,188
Shkencëtarët e sjelljes pretendojnë se sjellja njerëzore dhe

160
00:10:42,328 --> 00:10:45,412
sjellja e organizmave të tjerë është po ashtu e ligjshme dhe e rregullt.

161
00:10:45,894 --> 00:10:49,227
Duke mos e pretenduar këtë do të thotë të pranosh që

162
00:10:49,368 --> 00:10:52,456
sjellja njerëzore është disi e ndarë nga pjesa tjetër e natyrës.

163
00:10:52,596 --> 00:10:54,423
Ne nuk e bëjmë atë supozim; Ne pretendojmë

164
00:10:54,563 --> 00:10:56,524
se sjellja njerëzore është pjesë e natyrës.

165
00:10:56,663 --> 00:11:00,043
(Folësi) Sjellja njerëzore është po aq e ligjshme sa çdo gjë tjetër.

166
00:11:00,183 --> 00:11:03,833
Luledielli nuk kthehet nga dielli.

167
00:11:03,974 --> 00:11:06,039
Është dielli që e bën të kthehet

168
00:11:06,571 --> 00:11:08,258
duke i tërhequr membranat.

169
00:11:08,514 --> 00:11:11,818
Një varkë me vela nuk mund të lundrojë nëse nuk ka erë që ta lëvizë.

170
00:11:13,181 --> 00:11:15,786
Bimët nuk mund të rriten. Ato shtyhen

171
00:11:16,364 --> 00:11:20,240
nga rrezet e diellit, dheu, temperatura, shumë gjëra të tjera.

172
00:11:21,024 --> 00:11:23,826
Çdo gjë shtyhet nga diçka tjetër.

173
00:11:24,399 --> 00:11:27,956
Të gjithë njerëzit shtyhen në veprim nga gjëra të tjera.

174
00:11:29,072 --> 00:11:32,583
Ju kujtohet kur nëna thoshte "gotë, tavolinë, dritë

175
00:11:32,956 --> 00:11:37,106
baba, mama" pa pushim derisa të bënit të njëjtën gjë.

176
00:11:38,169 --> 00:11:40,836
Edhe urrejtja racore është diçka e mësuar.

177
00:11:40,975 --> 00:11:44,522
(Lajmëtari) ...si idealet e intolerancës dhe superioritetit racor

178
00:11:44,662 --> 00:11:47,117
janë mësuar brez pas brezi.

179
00:11:47,256 --> 00:11:49,791
Ti mund të jesh rritur me frymën e urrejtjes ndaj Afro-Amerikanëve.

180
00:11:49,932 --> 00:11:53,777
Mund të jesh rritur që të urresh Hebrenjtë, Suedezët, të gjithë llojet e njerëzve.

181
00:11:54,277 --> 00:11:56,158
Unë i urrej Filipinezët.

182
00:11:56,937 --> 00:11:58,535
Unë i urrej Meksikanët.

183
00:11:59,091 --> 00:12:00,591
Unë i urrej të gjithë!

184
00:12:00,854 --> 00:12:03,849
Mund të rrisim një fëmijë Hebre në një kulturë Naziste.

185
00:12:03,989 --> 00:12:05,489
Ai do bëhej një Nazist i mirë.

186
00:12:05,928 --> 00:12:07,048
Shkaku Kryesor?

187
00:12:07,188 --> 00:12:11,533
(Folësi) Proceset mekanike bazohen mbi shumë sisteme bashkëvepruese.

188
00:12:12,464 --> 00:12:14,998
- Çfarë ke aty, bir? - Një aeroplan.

189
00:12:15,138 --> 00:12:17,158
Çfarë e bën të fluturojë? Helika?

190
00:12:17,298 --> 00:12:20,869
- Helika nuk mund të rrotullohet nëse nuk ke motorin, apo jo?

191
00:12:21,009 --> 00:12:24,757
- Pra, e bën motori të rrotullohet? - Por motori ka nevojë për karburant.

192
00:12:25,445 --> 00:12:28,087
- E marr me mend se e bën të fluturojë karburanti.

193
00:12:28,714 --> 00:12:31,556
- Pothuajse, por nëse nuk ke kandelet elektrike

194
00:12:31,696 --> 00:12:34,336
dhe oksigjenin, karburanti nuk digjet.

195
00:12:34,475 --> 00:12:36,715
- Pra mjaftojnë kandelet dhe oksigjeni?

196
00:12:37,215 --> 00:12:40,764
- Mund ta mendosh kështu, por në fakt edhe me të gjitha këto në funksion,

197
00:12:41,149 --> 00:12:44,916
nëse nuk ke krahët dhe sipërfaqet e kontrollit për t'i dhënë lartësinë e ngritjes

198
00:12:45,056 --> 00:12:47,076
ai nuk do të ngrihej kurrë nga toka.

199
00:12:47,216 --> 00:12:50,084
- Pra janë krahët dhe sipërfaqet e kontrollit që e bëjnë të fluturojë?

200
00:12:50,224 --> 00:12:54,820
- Në fakt, janë të gjitha këto më sipër, bir. Është një makineri e komplikuar.

201
00:12:54,960 --> 00:12:58,778
Vënia në veprim e të gjitha këtyre gjërave e bëjnë aeroplanin të fluturojë.

202
00:12:58,918 --> 00:13:02,241
Është si shumë teknologji të tjera madje dhe sjellja njerëzore.

203
00:13:02,381 --> 00:13:06,557
- Pra, të gjitha këto gjëra e bëjnë të fluturojë. - Pikërisht, djalosh!

204
00:13:08,999 --> 00:13:11,903
(Folësi) Njësoj si sistemet mekanike, sjellja jonë

205
00:13:12,043 --> 00:13:14,146
nuk përcaktohet nga një faktor i vetëm.

206
00:13:14,440 --> 00:13:19,258
Zoti i bën njerëzit të mirë e të këqij dhe ka një arsye për këtë.

207
00:13:19,884 --> 00:13:23,581
(Folësi) Sjellja jonë gjenerohet nga shumë ndryshore bashkëvepruese

208
00:13:23,721 --> 00:13:25,741
të cilat i hasim.

209
00:13:26,533 --> 00:13:29,818
Mjedisi nuk mund të jetë kurrë njësoj për dy individë çfarëdo.

210
00:13:31,123 --> 00:13:35,895
Kjo në fakt bie ndesh me pretendimet e njerëzve kur thonë:

211
00:13:35,995 --> 00:13:38,465
"Unë kam tre fëmijë. Ata u rritën të gjithë

212
00:13:38,605 --> 00:13:41,012
në të njëjtin mjedis, por dolën kaq ndryshe nga njëri-tjetri."

213
00:13:41,152 --> 00:13:43,511
Nga ky përcaktim, mjedisi i njëjtë

214
00:13:43,650 --> 00:13:46,346
i referohet shtëpisë ku ata jetuan ose prindërve që kishin.

215
00:13:46,638 --> 00:13:49,632
Nuk ekziston asgjë e tillë si "mjedis i njëjtë."

216
00:13:49,772 --> 00:13:54,201
Po të kishe dy fëmijë, njëri 4 vjeç me të cilin po luan

217
00:13:54,341 --> 00:13:58,485
dhe një 7 vjeç që po rri veçmas me turinjtë varur.

218
00:13:58,980 --> 00:14:02,049
Do i thuash: "Si është puna?" dhe fëmija bën kështu.

219
00:14:03,090 --> 00:14:06,672
Ti po krijon xhelozi dhe zili. Këtu lindin këto ndjenja.

220
00:14:06,812 --> 00:14:09,605
(Dr. Schlinger) Por nga pikëpamja shkencore, mjedisi në të vërtetë konsiston

221
00:14:09,655 --> 00:14:12,686
në ndërveprimet e akumuluara nga çasti në çast midis sjelljes tuaj

222
00:14:12,826 --> 00:14:15,816
dhe atyre ngjarjeve që ndodhin si brenda dhe jashtë jush.

223
00:14:15,956 --> 00:14:18,379
Pra, mjedisi është një rrjedhë e vazhdueshme ngjarjesh.

224
00:14:18,707 --> 00:14:21,523
I merr në prehër dy fëmijët e tu

225
00:14:21,663 --> 00:14:23,315
dhe u thua "Jua dua shumë."

226
00:14:23,455 --> 00:14:27,150
Ti nuk luan me ndonjë nga fëmijët në mënyrë të veçantë dhe i do të dy njësoj.

227
00:14:27,289 --> 00:14:28,750
Nëse i thua "Mund të shkosh ta shohësh filmin

228
00:14:28,889 --> 00:14:30,919
por nuk mundesh sepse s'ke bërë detyrat e shtëpisë",

229
00:14:31,059 --> 00:14:34,619
kur ajo bie nga shkallët, ti zbardh dhëmbët.

230
00:14:34,759 --> 00:14:38,510
Jo se je i keq, por ndjen se je keqtrajtuar.

231
00:14:39,706 --> 00:14:42,200
(Folësi) Madje koncepteve tona të estetikës dhe bukurisë

232
00:14:42,340 --> 00:14:45,668
shpesh u vishet një cilësi esenciale,

233
00:14:45,808 --> 00:14:49,081
por hulumtimet e hollësishme tregojnë se këto perceptime

234
00:14:49,221 --> 00:14:52,833
ndryshojnë shumë nga njëri vend në tjetrin dhe në varësi të periudhës historike.

235
00:14:52,974 --> 00:14:56,640
Mendoj se nocionet e estetikës dhe bukurisë janë nga shumica të mësuara.

236
00:14:56,779 --> 00:14:59,606
Gjithçka duhet të bësh janë shqyrtimet ndër-kulturore

237
00:14:59,746 --> 00:15:02,380
të asaj që njerëzit e gjykojnë të jetë tërheqëse dhe e bukur.

238
00:15:02,520 --> 00:15:05,716
Do të zbuloni se ka shumë dallime nga kultura në kulturë.

239
00:15:05,856 --> 00:15:08,149
Ndonjëherë ka dallime rrënjësore brenda së njëjtës kulturë.

240
00:15:08,289 --> 00:15:11,278
Ka njerëz që mbajnë unaza bronzi rreth qafës së tyre

241
00:15:11,418 --> 00:15:12,884
për ta zgjatur atë.

242
00:15:13,024 --> 00:15:15,812
Nëse i heq këto unaza, koka bie

243
00:15:15,951 --> 00:15:17,514
dhe këtë ata e shohin si bukuri.

244
00:15:17,653 --> 00:15:19,825
Në disa nga ishujt që vizitova,

245
00:15:19,965 --> 00:15:23,922
nëse një vajzë i kishte mollaqet e ngritura, ishte diçka shumë e bukur,

246
00:15:24,062 --> 00:15:25,890
vajzat e tjera ishin hiçgjë.

247
00:15:26,130 --> 00:15:28,703
(Lajmëtari) Madje një vajzë mund të përfundojë e kyçur në kafaz

248
00:15:28,744 --> 00:15:32,143
deri kur të arrijë peshën prej 120 kg që e bën atë gati

249
00:15:32,283 --> 00:15:35,254
por jo aq sa duhet, që të martohet në vendin e saj.

250
00:15:35,394 --> 00:15:38,188
E di që ka sugjerime në lidhje me zanafillën

251
00:15:38,328 --> 00:15:40,601
e asaj që mendojmë se është e bukur,

252
00:15:40,642 --> 00:15:44,541
por mendoj se shpjegimi i vetëm që mund të kemi për

253
00:15:44,681 --> 00:15:48,634
atë që përcakton bukurinë nga pikëpamja e një individi të veçantë duhet të vijë

254
00:15:48,774 --> 00:15:51,477
nga kultura dhe mjedisi ku është rritur.

255
00:15:51,618 --> 00:15:56,060
Sikur çdo njeri të kishte një hundë 30 cm të gjatë, do të bëje një ndërhyrje kirurgjikale.

256
00:15:56,811 --> 00:15:58,912
"Bukuria" nuk ekziston.

257
00:16:00,239 --> 00:16:02,375
Është e gjitha projeksion.

258
00:16:04,091 --> 00:16:06,399
Nëse martohesh me vajzën më të bukur në botë

259
00:16:06,538 --> 00:16:08,903
dhe ajo rezulton të jetë një bezdisje e madhe,

260
00:16:09,043 --> 00:16:11,428
fytyra e saj bëhet e shëmtuar për ty.

261
00:16:12,613 --> 00:16:15,338
(Folësi) Disa hulumtues tregojnë se janë gjenet

262
00:16:15,477 --> 00:16:18,943
dhe jo arsimimi që përcakton nëse dikush do të bëhet një kriminel

263
00:16:19,083 --> 00:16:20,886
madje dhe një vrasës.

264
00:16:21,389 --> 00:16:24,374
Nëse i pyet njerëzit të të thonë se çfarë i nxit ata të bëhen

265
00:16:24,514 --> 00:16:26,528
doktorë, juristë apo çfarëdo profesioni,

266
00:16:26,668 --> 00:16:29,107
shumë njerëz do të binin dakord se ka të bëjë me arsimimin që merr:

267
00:16:29,248 --> 00:16:32,353
si ndikimi i prindërve, i mësuesve dhe nga të tjerët.

268
00:16:32,493 --> 00:16:36,027
Jo gjenet. Gjenet nuk përcaktojnë nëse do të bëhesh një avokat apo një doktor.

269
00:16:36,477 --> 00:16:38,697
(Folësi) Gjenet nuk na japin një sistem vlerash

270
00:16:38,836 --> 00:16:41,960
apo një nivel inteligjence me të cilin veprojmë.

271
00:16:42,317 --> 00:16:44,662
Gjenet nuk formojnë sjelljen tonë. Vetë gjenet

272
00:16:44,802 --> 00:16:46,901
u formuan gjatë historisë së evolucionit tonë.

273
00:16:47,041 --> 00:16:49,950
Por sjellja jonë është formuar në mënyrë të pamohueshme

274
00:16:50,090 --> 00:16:52,759
nga mjedisi tek i cili jemi ekspozuar.

275
00:16:53,133 --> 00:16:55,826
(Folësi) Sjellja nuk verifikohet në një izolim total.

276
00:16:55,966 --> 00:16:59,908
Është gjithmonë e varur nga të dhënat kuptimplota të mjedisit.

277
00:17:00,048 --> 00:17:04,439
Do të doja të dija nëse burrat kanë një qëndrim të natyrshëm ndaj grave

278
00:17:04,578 --> 00:17:06,761
apo e mësojnë atë?

279
00:17:06,902 --> 00:17:10,138
Kështu shkova në një ishull disa vite më parë.

280
00:17:11,295 --> 00:17:15,502
Gjëja interesante rreth banorëve të ishullit ishte se ata nuk vishnin rroba.

281
00:17:16,092 --> 00:17:19,921
Nuk pashë kurrë një mashkull t'i ngulte sytë trupit të një femre.

282
00:17:20,298 --> 00:17:22,553
Fëmijët notonin lakuriq kur ishin të vegjël.

283
00:17:22,692 --> 00:17:24,449
Djem dhe vajza bashkë.

284
00:17:24,872 --> 00:17:27,600
Nuk kishte nga ata që shohin fshehurazi në ishull.

285
00:17:27,740 --> 00:17:32,249
Nuk kishte imazhe femrash të zhveshura në muret e kasolleve të tyre

286
00:17:32,788 --> 00:17:35,597
sepse të ishe zhveshur ishte diçka normale.

287
00:17:35,738 --> 00:17:37,708
Ata i thonin vajzave: "Unë pëlqej ty."

288
00:17:37,847 --> 00:17:40,855
Ata i përkëdhelnin nga koka tek këmbët.

289
00:17:40,996 --> 00:17:43,049
Ata nuk tërhiqeshin nga gjinjtë.

290
00:17:43,189 --> 00:17:46,187
Burrat në këtë shtet çmenden për gjinjtë e femrave

291
00:17:46,326 --> 00:17:49,047
dhe janë mësuar t'i ngacmojnë "Hej, shikoje pak këtë zogun!"

292
00:17:49,506 --> 00:17:51,442
Loja e Fajit

293
00:17:51,776 --> 00:17:55,502
- Dhe i kujt është faji? - Nuk është faji i Demokratëve.

294
00:17:55,642 --> 00:17:57,064
- Nuk është faji yt.

295
00:17:57,203 --> 00:17:59,913
- Është faji i medias dhe i Republikanëve.

296
00:18:00,054 --> 00:18:01,865
Gjithashtu fajin e kanë kompanitë e sigurimit.

297
00:18:02,006 --> 00:18:04,490
- Është i gjithë faji i Obama-s!

298
00:18:05,305 --> 00:18:08,187
Koncepti klasik, që është ai që i jep

299
00:18:08,326 --> 00:18:11,460
individëve përgjegjësi personale dhe autonomi

300
00:18:11,599 --> 00:18:14,708
është diçka që i jep individit vlerësim për sjelljen e tij apo të saj

301
00:18:14,848 --> 00:18:18,214
dhe nga ana tjetër e fajëson individin për sjelljen e tij apo të saj.

302
00:18:18,597 --> 00:18:20,975
Të fajësosh njerëzit për sjelljen e tyre

303
00:18:21,115 --> 00:18:23,500
është një nga gjërat më të dëmshme

304
00:18:23,641 --> 00:18:26,432
të së ashtuquajturës kulturë e përparuar.

305
00:18:26,571 --> 00:18:29,814
Sjellja e tyre formohet nga kultura në të cilën janë rritur.

306
00:18:30,256 --> 00:18:33,588
Që ndërtohet ose bazohet mbi supozimin

307
00:18:33,728 --> 00:18:36,426
se jemi të lirë dhe zgjedhim lirisht sjelljen tonë.

308
00:18:36,861 --> 00:18:40,563
Por perspektiva shkencore në fakt ka një pikëpamje të kundërt.

309
00:18:40,923 --> 00:18:44,090
Perspektiva shkencore është përcaktuese, e cila sugjeron

310
00:18:44,230 --> 00:18:47,826
se sjellja jonë është ligjore dhe e rregullt, sjellja jonë është e shkaktuar.

311
00:18:47,965 --> 00:18:50,502
Nuk ekziston asnjë vrasës serial që nuk ka një formim kulturor

312
00:18:50,643 --> 00:18:52,533
që e ka bërë atë të tillë.

313
00:18:52,673 --> 00:18:54,851
Çdo bandit i New York-ut

314
00:18:54,990 --> 00:18:58,824
është bërë i tillë, nga shoqërimi me njerëz të një lloji të caktuar.

315
00:18:59,979 --> 00:19:03,735
(Folësi) Sistemet tona sociale dhe ligjore fajësojnë dhe dënojnë individin.

316
00:19:03,875 --> 00:19:07,559
Ende, këto përpjekje për të ndryshuar sjelljen me mjete ndëshkuese,

317
00:19:07,700 --> 00:19:10,626
injorojnë formimin kulturor dhe mjedisin rrethues të personit

318
00:19:10,767 --> 00:19:12,871
të cilat i japin formë nisjes së kësaj sjelljeje.

319
00:19:13,147 --> 00:19:15,326
(Folësi i TV-së) Nga brezi i vjetër i bandave të burgut

320
00:19:15,848 --> 00:19:17,887
tek bandat qetësi-prishëse të rrugëve:

321
00:19:18,028 --> 00:19:21,011
është një përzierje e rrezikshme për punonjësit dhe të burgosurit e tjerë.

322
00:19:22,776 --> 00:19:24,749
(Folësi) Kërkimet tregojnë se të mësosh

323
00:19:24,888 --> 00:19:29,016
gjithashtu ndryshon strukturën fizike dhe kimike të trurit.

324
00:19:29,156 --> 00:19:32,342
Me sa duket, ka shumë faktorë kontribues,

325
00:19:32,482 --> 00:19:36,624
por gjenet luajnë një rol të vogël në krahasim me efektet

326
00:19:36,763 --> 00:19:40,109
që mjedisi në tërësinë e tij ka mbi mënyrën sesi ne mësojmë.

327
00:19:41,298 --> 00:19:45,749
Asnjë foshnje Kineze nuk ka lindur duke folur gjuhën Kineze.

328
00:19:45,888 --> 00:19:49,261
A e dinit këtë? Ata duhet të shkonin në shkollë ta mësonin gjuhën.

329
00:19:49,665 --> 00:19:52,869
Asnjë foshnjë Franceze nuk ka lindur duke folur Frëngjisht.

330
00:19:53,269 --> 00:19:55,878
Pak rëndësi ka prej sa vitesh prindërit flisnin Frëngjisht

331
00:19:56,019 --> 00:19:57,480
ata duhet ta mësojnë atë.

332
00:19:57,619 --> 00:20:02,126
Lëvorja jonë cerebrale në të vërtetë mbështetet në plasticitet.

333
00:20:02,673 --> 00:20:05,935
Sjellja jonë është elastike dhe me veti përshtatëse.

334
00:20:06,076 --> 00:20:08,793
Jemi krijesa më e adaptueshme në planet.

335
00:20:08,932 --> 00:20:10,903
Nëse i hedh një sy historisë së njerëzimit në planet

336
00:20:11,042 --> 00:20:13,012
mund të shohësh se kemi mësuar t'i përshtatemi

337
00:20:13,153 --> 00:20:15,113
çdo lloj mjedisi në planet.

338
00:20:15,252 --> 00:20:18,672
Ndryshimi i vetëm midis një predikuesi dhe një hajduti

339
00:20:18,811 --> 00:20:21,080
është mjedisi ku janë rritur.

340
00:20:22,586 --> 00:20:25,159
(Folësi) Ne nuk arrijmë në konkluzionet tona

341
00:20:25,298 --> 00:20:27,840
pa ndikime të jashtme.

342
00:20:30,984 --> 00:20:33,636
Ne nuk ndryshojmë mënyrën e të menduarit.

343
00:20:33,777 --> 00:20:36,823
Mendja jonë ndryshon nga ngjarjet.

344
00:20:39,690 --> 00:20:41,878
- Keni dëgjuar për vëllezërit Wright?

345
00:20:42,018 --> 00:20:43,143
- Jo.

346
00:20:44,099 --> 00:20:47,082
- Ata thonë se duan të ndërtojnë një makinë fluturuese.

347
00:20:47,983 --> 00:20:50,577
- Nuk do të ketë kurrë makinë fluturuese.

348
00:20:51,567 --> 00:20:54,201
Nëse Zoti donte që ata të fluturonin, do t'u jepte krahë.

349
00:20:54,525 --> 00:20:57,721
(Ilaritet në sallë)

350
00:20:59,307 --> 00:21:02,188
(Folësi) Mendjet tona ndryshojnë nga ngjarjet.

351
00:21:02,596 --> 00:21:04,269
- Unë ndryshova mendje!

352
00:21:04,410 --> 00:21:06,455
- Po, dhe unë.

353
00:21:08,332 --> 00:21:11,543
Po të kishe lindur me një tru më të efektshëm,

354
00:21:11,682 --> 00:21:13,929
më të shpejtë se një mendje mesatare,

355
00:21:14,068 --> 00:21:16,086
do bëheshe një fashist më shpejt

356
00:21:16,226 --> 00:21:19,307
po të rriteshe në një mjedis fashist.

357
00:21:19,857 --> 00:21:24,142
Një tru i mirë nuk mund të vendosë ç'ka është domethënëse.

358
00:21:24,281 --> 00:21:27,480
Truri nuk ka mekanizma të diskriminimit;

359
00:21:27,906 --> 00:21:31,374
këtë e përcakton vetëm dëshmia eksperimentale.

360
00:21:32,471 --> 00:21:36,600
Nëse rrethanat që përcaktojnë vlerat tona mbeten të pandryshueshme

361
00:21:37,157 --> 00:21:41,094
pavarësisht nga nxitja e poetëve, priftërinjve dhe politikanëve

362
00:21:41,234 --> 00:21:43,969
e njëjta sjellje dhe të njëjtat vlera do të përsëriten pa pushim.

363
00:21:44,409 --> 00:21:48,509
Nëse u thoni njerëzve që nuk mund të peshkojnë në një zonë të caktuar,

364
00:21:49,017 --> 00:21:51,767
nëse këtyre njerëzve nuk u sigurohet ushqimi

365
00:21:51,906 --> 00:21:55,669
dhe mjetet e jetesës, ata do t'i shkelin këto ligje.

366
00:21:55,998 --> 00:22:00,555
Të gjitha ligjet duhet të përputhen me natyrën e botës fizike.

367
00:22:00,945 --> 00:22:03,550
Por nuk është ligji që parandalon krimin,

368
00:22:03,691 --> 00:22:05,872
duhen krijuar kushtet.

369
00:22:06,180 --> 00:22:09,265
(Gazetari) Ditët e sotme, gjuetarët e paligjshëm të rinocerontëve vijnë me helikopter

370
00:22:09,404 --> 00:22:13,271
të armatosur me qetësues shumë të fuqishëm dhe me sharrë elektrike.

371
00:22:14,609 --> 00:22:17,367
Briri i rinocerontit vlen sot më shumë se floriri.

372
00:22:17,508 --> 00:22:19,303
Nëse njerëzit janë të papunë

373
00:22:19,442 --> 00:22:23,471
do të bëjnë gjithçka që duhet për të ushqyer familjet e tyre.

374
00:22:24,021 --> 00:22:27,656
Nëse bëhet një ligj ku thuhet se ushqimi nuk duhet vjedhur,

375
00:22:27,797 --> 00:22:31,714
ata do të vjedhin nëse duhet për nevojat e familjes së tyre.

376
00:22:31,895 --> 00:22:35,184
Çdo ligj i krijuar nga njeriu që nuk i përshtatet

377
00:22:35,325 --> 00:22:39,884
rrethanave të realitetit do të shkelet.

378
00:22:40,967 --> 00:22:44,740
(Folësi) Idealet e mëdha dhe aspiratat për të cilat njerëzit shpresojnë

379
00:22:44,880 --> 00:22:48,934
nuk mund të realizohen kur ka privim dhe luftë.

380
00:22:50,395 --> 00:22:54,336
[Andrew Bacevich - Universiteti i Bostonit] Nëse dëshironi të bombardoni dikë

381
00:22:54,446 --> 00:22:57,871
ka pak për të diskutuar se sa mund të kushtojë.

382
00:22:57,971 --> 00:22:59,971
Por kur diskutohet nëse do të ndihmojmë apo jo

383
00:23:00,079 --> 00:23:02,312
njerëzit në nevojë,

384
00:23:02,452 --> 00:23:05,462
atëherë papritur bëhemi të kujdesshëm në harxhime.

385
00:23:06,199 --> 00:23:09,381
(Folësi) Asnjë kulturë nuk e vlerëson sjelljen njerëzore kështu.

386
00:23:09,520 --> 00:23:14,337
Po ta bënte, do të pyeste se çfarë e krijon lakminë,

387
00:23:14,465 --> 00:23:18,743
fanatizmin, pabarazinë dhe luftën.

388
00:23:19,140 --> 00:23:22,810
Të rrisin me ato vlera që i ka vendosur ata në pushtet.

389
00:23:25,286 --> 00:23:27,825
(Folësi) Fatkeqësisht, të gjitha shoqëritë e sotme

390
00:23:27,964 --> 00:23:33,257
kanë indoktrinuar njerëzit drejt vlerave që përjetëson pushtetarët.

391
00:23:35,644 --> 00:23:38,356
Pjesa II

392
00:23:40,039 --> 00:23:42,908
Po të xhirohej një film mbi kulturën e sotme

393
00:23:43,048 --> 00:23:48,388
dhe të shfaqej në të ardhmen, do të cilësohej një film horror.

394
00:23:49,707 --> 00:23:52,497
(Folësi) Pra, le të shqyrtojmë faktorët kyç

395
00:23:52,636 --> 00:23:56,664
që qeverisin jetët e njerëzve dhe kombeve:

396
00:23:56,883 --> 00:23:58,103
Paratë

397
00:23:58,242 --> 00:24:02,630
dhe vlerat, sjelljet dhe pasojat

398
00:24:03,034 --> 00:24:04,622
që ata prodhojnë.

399
00:24:04,761 --> 00:24:07,740
- Çfarë thotë ky titulli? - Tregu i aksioneve është manipuluar!

400
00:24:08,849 --> 00:24:11,913
- Nuk njeh besueshmërinë tënde kreditore? - Jo nuk e njoh.

401
00:24:12,053 --> 00:24:15,777
- Kjo është shumë e rëndësishme... A nuk dëshiron të blesh një shtëpi?

402
00:24:16,317 --> 00:24:19,161
(Orator motivues) Kush jeni ju? Mos jeni profesionistët e motivuar

403
00:24:19,201 --> 00:24:21,105
që nuk ndalen para asgjëje për të marrë atë që dëshirojnë?

404
00:24:21,246 --> 00:24:24,759
(Lajmëtari në TV) ...dhe të gjithë janë shpallur fajtorë për më shumë se dhjetë akuza mashtrimi.

405
00:24:24,960 --> 00:24:26,617
Motivim i lidhur me fitimin. Konkurrencë.

406
00:24:26,758 --> 00:24:28,869
Kjo është baza e sistemit kapitalist.

407
00:24:29,009 --> 00:24:32,534
Çfarë ka në kuletën tënde? Çfarë automjeti drejton? Çfarë dëshiron të blesh?

408
00:24:33,119 --> 00:24:36,703
(Gazetari) Industria ushtarake po feston fitime rekord, nga më të lartat.

409
00:24:36,844 --> 00:24:39,361
...me anë të kompleksit ushtarako-industrial.

410
00:24:39,401 --> 00:24:42,493
Një rritje katastrofale e pushtetit në duart e gabuara.

411
00:24:42,633 --> 00:24:44,815
Ndoshta qëllimi i kompleksit ushtarako-industrial

412
00:24:44,954 --> 00:24:47,366
është që të ketë më shumë luftëra.

413
00:24:47,507 --> 00:24:50,690
...flasim për drone-et dhe nëse ata ndihmojnë ose pengojnë...

414
00:24:50,789 --> 00:24:53,005
...asnjë civil nuk do të vritet apo plagoset.

415
00:24:53,145 --> 00:24:53,895
[Shpërthim]

416
00:24:54,036 --> 00:24:56,018
(Zëri TV-së) Pjesa më e madhe e të vrarëve

417
00:24:56,157 --> 00:24:58,437
nuk kanë qenë shënjestra të rëndësishme...

418
00:24:58,577 --> 00:25:00,174
(Zë) ...Dhe fuqia e parasë është e gjithë-pranishme...

419
00:25:00,315 --> 00:25:01,602
Një Sistem i Vjetruar

420
00:25:01,741 --> 00:25:05,406
duhet gjykuar ashpër.

421
00:25:06,114 --> 00:25:08,768
"Ishte e vështirë për format e hershme të jetës

422
00:25:08,907 --> 00:25:11,144
të zvarriteshin jashtë llucës primitive

423
00:25:11,284 --> 00:25:13,923
pa marrë pak nga ato me vete." ~ Jacque Fresco

424
00:25:14,674 --> 00:25:17,067
(Folësi) Si një mbetje e Antikitetit

425
00:25:17,669 --> 00:25:21,697
paraja tani shërben më shumë si një mekanizëm korrupsioni,

426
00:25:22,330 --> 00:25:25,884
privimi dhe kontrolli në duart e një pakice.

427
00:25:26,025 --> 00:25:28,608
[Abby Martin, Gazetare &amp; Drejtuese] Ka korruptuar gjithçka.

428
00:25:28,748 --> 00:25:31,340
Të gjitha institucionet që njohim janë të korruptuar nga paraja.

429
00:25:31,480 --> 00:25:33,819
Ajo që më magjeps është se

430
00:25:33,960 --> 00:25:37,668
mund të bëhemi skllevër nga diçka që e kemi krijuar vetë,

431
00:25:38,693 --> 00:25:41,263
jo fizikisht, por të skllavëruar mendërisht

432
00:25:41,304 --> 00:25:44,238
nga një koncept të shpikur nga njerëzimi.

433
00:25:44,586 --> 00:25:49,192
Është arkaike, sepse mendoj se jemi zhvilluar përtej asaj që mund të na ofrojë paraja.

434
00:25:50,346 --> 00:25:52,872
"Është një gjë e mirë që njerëzit

435
00:25:52,915 --> 00:25:56,153
nuk e kuptojnë sistemin tonë bankar dhe monetar, sepse po të ndodhte,

436
00:25:56,294 --> 00:25:59,243
besoj se do të kishte një revolucion pa ardhur mëngjesi tjetër."

437
00:25:59,383 --> 00:26:03,227
-Henry Ford, President i Ford-it nga 1945 në 1979-ën

438
00:26:03,788 --> 00:26:08,557
(Folësi) Në luftën e dëshpëruar të mbijetesës, të shumtë janë ata që kanë disa punë.

439
00:26:10,355 --> 00:26:14,195
Mund të vjedhin, të gënjejnë ose të përvetësojnë.

440
00:26:14,336 --> 00:26:17,322
Niveli i stresit tek individi mesatar është shumë i lartë.

441
00:26:17,461 --> 00:26:21,441
Shqetësimet për qiranë, humbjen e punës, nuk mund të paguajnë kredinë e shtëpisë.

442
00:26:21,871 --> 00:26:24,009
Në shkallë më të madhe, motivimi i lidhur me fitimin

443
00:26:24,148 --> 00:26:26,949
krijon një cikël të pamëshirshëm shkatërrimi.

444
00:26:27,089 --> 00:26:31,841
Sëmundja, ndotja dhe lufta pranohen si normalitet.

445
00:26:32,310 --> 00:26:34,894
Është një lloj ekonomie e kohës së luftës

446
00:26:34,904 --> 00:26:37,411
që fillon të bëhet vetë-ushqyese.

447
00:26:37,421 --> 00:26:42,397
Ka njerëz të fuqishëm brenda një hapësire pushteti

448
00:26:42,406 --> 00:26:45,634
që shohin si interesin e tyre përjetësimin e konfliktit.

449
00:26:46,786 --> 00:26:50,375
(Folësi) Por përfitojnë vetëm ata pak në krye që jetojnë si parazitë

450
00:26:50,516 --> 00:26:53,731
nga manipulimi dhe kontrolli i parasë.

451
00:26:56,340 --> 00:27:00,760
[Dylan Ratigan, Autor &amp; Drejtues] Pikërisht tani sistemi bankar po skllavëron në mënyrë efektive individë

452
00:27:00,901 --> 00:27:04,129
po skllavëron studentë, po skllavëron institucione

453
00:27:04,269 --> 00:27:06,527
dhe po thith burime nga ta.

454
00:27:06,926 --> 00:27:11,246
[Karen Hudes, Ekonomiste &amp; Avokate] E kanë krijuar në atë mënyrë që të ketë banka qendrore private

455
00:27:11,721 --> 00:27:14,528
që mund të imponojnë interes ndaj gjithkujt në monedhë

456
00:27:14,667 --> 00:27:18,884
duke i lejuar vetes të bëhen të pasur pa bërë asgjë.

457
00:27:19,726 --> 00:27:23,706
Kush po e bën gjithë këtë? Është një grup bankierësh,

458
00:27:23,846 --> 00:27:26,852
Sistemi i Rezervës Federale, që është një sistem privat.

459
00:27:27,825 --> 00:27:30,567
Fed-i është një bankë private e zotëruar nga aksionerë privatë.

460
00:27:30,708 --> 00:27:32,891
Mos u mashtroni nga emri "federal".

461
00:27:33,030 --> 00:27:35,250
[Erin Ade, Korrespondente &amp; Drejtuese] Ata thjesht shërbejnë nevojat bankare të qeverisë

462
00:27:35,351 --> 00:27:36,851
kryesisht merren me këtë.

463
00:27:36,951 --> 00:27:41,360
Në vitin 1913, që është kur Woodrow Wilson

464
00:27:41,500 --> 00:27:44,824
lejoi miratimin e ligjit për Sistemin e Rezervës Federale

465
00:27:45,214 --> 00:27:47,393
shumica e njerëzve të Kongresit kishin shkuar në shtëpi.

466
00:27:47,647 --> 00:27:50,326
(Folësi) Ky ligj e vendosi sistemin qendror bankar

467
00:27:50,465 --> 00:27:54,000
të Shteteve të Bashkuara në duart e Bordit të Rezervës Federale

468
00:27:54,141 --> 00:27:58,002
duke e bërë të vetmin grup që mund të shtypi kartëmonedha të Rezervës Federale

469
00:27:58,142 --> 00:28:00,337
ose më qartë të dollarëve Amerikan.

470
00:28:01,967 --> 00:28:04,450
Presidenti Wilson u pendua për këtë.

471
00:28:04,490 --> 00:28:08,144
Ai tha se sapo e kishte shitur vendin e tij.

472
00:28:08,344 --> 00:28:12,103
"Një komb i madh industrial kontrollohet nga sistemi i tij i kreditit.

473
00:28:12,242 --> 00:28:14,245
Sistemi ynë i kreditit është i përqendruar.

474
00:28:14,385 --> 00:28:17,153
Zhvillimi i kombit, po ashtu dhe të gjitha aktivitetet tona

475
00:28:17,292 --> 00:28:19,065
janë në duart e pak njerëzve.

476
00:28:19,205 --> 00:28:21,573
Jemi bërë një nga administratat më të këqija

477
00:28:21,713 --> 00:28:24,802
një nga qeveritë plotësisht të kontrolluara dhe dominuara

478
00:28:24,942 --> 00:28:28,503
në botën e civilizuar, një qeveri në mëshirën dhe shërbimin

479
00:28:28,644 --> 00:28:31,407
e një grupi të vogël njerëzish dominues."

480
00:28:31,548 --> 00:28:34,538
~ Presidenti Woodrow Wilson, 1916

481
00:28:34,678 --> 00:28:37,218
Është një sistem juridik ai në të cilin veprojmë.

482
00:28:37,357 --> 00:28:40,046
Është dikush që shtyp disa numra në një kompjuter diku,

483
00:28:40,155 --> 00:28:42,211
kjo është mënyra se si i krijojmë paratë sot.

484
00:28:42,351 --> 00:28:45,014
Nuk ekziston asgjë që e mbështet, nuk ka asgjë pas saj.

485
00:28:45,153 --> 00:28:47,429
Paraja është e mbështetur nga besimi i plotë

486
00:28:47,568 --> 00:28:50,298
që ka në qeverinë Amerikane. Është një Kambial.

487
00:28:51,971 --> 00:28:54,781
(Folësi) Kur qeveria shpenzon më shumë se ç'mbledh nga taksat

488
00:28:54,883 --> 00:28:57,863
dhe i duhen para', nuk shtyp paratë e veta,

489
00:28:57,989 --> 00:29:01,626
por merr hua nga Rezerva Federale në shkëmbim të obligacioneve

490
00:29:01,767 --> 00:29:03,577
të cilat, Federalët i japin me interes.

491
00:29:03,718 --> 00:29:07,570
Kur njerëzit e një kompanie duan para', gjithashtu shkojnë në bankë.

492
00:29:07,710 --> 00:29:11,311
Sistemi është i manipuluar. Nëse një bankë blen një obligacion 100$,

493
00:29:11,351 --> 00:29:15,396
më pas banka e jep hua me 10-fishin e vlerës, pra 1000$.

494
00:29:15,536 --> 00:29:17,621
Ata krijuan fonde ekstra nga hiçi:

495
00:29:17,760 --> 00:29:20,533
që nuk mbështeten as në para', as në ar, në asgjë.

496
00:29:20,673 --> 00:29:24,118
Banka gjithashtu i merr kreditë e dhëna me interes për të gjitha paratë e huazuara.

497
00:29:24,259 --> 00:29:26,426
Paraja krijohet në këtë mënyrë nga një firmë e thjeshtë

498
00:29:26,527 --> 00:29:29,048
e një huamarrësi me premtimin se do t'i kthejë përsëri.

499
00:29:29,189 --> 00:29:32,647
Për t'i bërë gjërat edhe më keq, shumë shpesh, njerëzit e paguajnë shumën

500
00:29:32,686 --> 00:29:35,153
shumë herë më tepër për shkak të interesit.

501
00:29:35,993 --> 00:29:37,884
Me anë të këtij procesi individët,

502
00:29:38,023 --> 00:29:40,600
kompanitë dhe qeveritë marrin para'.

503
00:29:40,740 --> 00:29:44,326
Kjo përcaktohet saktë si "rezerva e huadhënieve të pjesshme"

504
00:29:44,465 --> 00:29:47,387
dhe përdoret globalisht nga shumica e sistemeve bankare

505
00:29:47,528 --> 00:29:52,953
duke mbajtur njerëz dhe kombe të tëra në borxh të përjetshëm.

506
00:29:53,766 --> 00:29:57,942
Nëse vazhdon të shtypësh dollarë pa mbështetjen e një vlere, arrin një pikë që

507
00:29:58,083 --> 00:30:01,874
njerëzit humbasin besimin tek monedha dhe kjo është ajo që ka ndodhur.

508
00:30:02,063 --> 00:30:06,544
Sot sistemi bankar, është në tregtinë e fabrikimit të rrezikut

509
00:30:06,683 --> 00:30:10,118
duke krijuar borxh për individët dhe njerëzit.

510
00:30:10,259 --> 00:30:14,793
Ekziston rreziku se këta njerëz nuk do ta paguajnë atë borxh,

511
00:30:14,931 --> 00:30:18,144
por detyrimet për rrezikun u janë caktuar vazhdimisht

512
00:30:18,284 --> 00:30:21,094
taksapaguesëve dhe monedhës Amerikane.

513
00:30:21,653 --> 00:30:24,139
Ne tani ndodhemi në një situatë,

514
00:30:24,278 --> 00:30:26,969
ku të gjitha monedhat e botës do të falimentojnë.

515
00:30:27,108 --> 00:30:31,218
Askush nuk e di se sa kohë do të duhet, por Sistemi i Rezervës Federale

516
00:30:31,358 --> 00:30:34,322
po shtyp dollarë sikur nuk ka të nesërme.

517
00:30:34,394 --> 00:30:37,145
Kemi praktikisht, një sipërmarrje kriminale

518
00:30:37,286 --> 00:30:40,351
të bazuar në manipulimin e vëmendjes së njerëzve, burimeve

519
00:30:40,490 --> 00:30:43,212
dhe kohës, në mënyrë që të përftojnë vlerë prej tyre.

520
00:30:43,423 --> 00:30:45,960
Në këtë mënyrë, ata po vjedhin para' prej nesh.

521
00:30:46,099 --> 00:30:49,998
Po na vjedhin rezultatet e mundimeve tona dhe punës sonë.

522
00:30:50,200 --> 00:30:54,778
Ajo është diçka që është zhvilluar si një kancer në shoqërinë tonë.

523
00:30:55,022 --> 00:30:58,803
Këta bankierë janë të gjithë pjesë e një sistemi

524
00:30:58,903 --> 00:31:01,603
të quajtur Banka për Marrëveshjet Ndërkombëtare (BMN).

525
00:31:01,742 --> 00:31:04,447
Shumë njerëz në fushën e biznesit dhe financave nuk e kuptojnë

526
00:31:04,587 --> 00:31:07,148
këtë bankë dhe rolin e saj, BMN-n.

527
00:31:07,288 --> 00:31:10,618
Ata zotërojnë 40% të vlerës

528
00:31:10,759 --> 00:31:14,395
së 43,000 kompanive që tregtohen në tregun e kapitaleve.

529
00:31:14,536 --> 00:31:18,164
Banka drejton veten. Ka një bord drejtorësh që përbëhet nga

530
00:31:18,305 --> 00:31:21,116
15 guvernatorë bankash qendrore nga e gjithë bota.

531
00:31:21,257 --> 00:31:24,438
...dhe ata përfitojnë 60% të fitimeve vjetore.

532
00:31:24,478 --> 00:31:29,172
Ata kanë blerë tërë mediat tona dhe kjo media, po u hedh hi syve qytetarëve.

533
00:31:29,311 --> 00:31:33,274
Media është shndërruar në shitëse të interesave të

534
00:31:33,414 --> 00:31:36,861
padronëve të parave që kanë nën kontroll institucionet politike.

535
00:31:37,001 --> 00:31:39,774
Ka rreth 118 borde drejtorësh që drejtojnë

536
00:31:39,914 --> 00:31:42,493
këto pesë korporata gjigante të masmedias.

537
00:31:42,634 --> 00:31:46,282
Ata të gjithë u shërbejnë interesave të ndryshme, që nga Monsanto

538
00:31:46,323 --> 00:31:48,980
tek armët, tek ushqimi.

539
00:31:49,119 --> 00:31:51,467
Kur ke gjithë këto interesa që derdhin fitime,

540
00:31:51,607 --> 00:31:53,471
bëhet shumë e vështirë të ndash

541
00:31:53,611 --> 00:31:56,480
se çfarë interesash duhet të paraqesësh në mediat kryesore.

542
00:31:57,590 --> 00:31:59,751
(Folësi në TV) E drejtë, e ekuilibruar.

543
00:32:00,905 --> 00:32:03,685
Nëse dëshiron të kuptosh pushtetin, duhet të kuptosh

544
00:32:03,826 --> 00:32:06,189
kush emëron kandidatët,

545
00:32:06,567 --> 00:32:09,583
jo të kuptosh se kush voton për kandidatët.

546
00:32:09,643 --> 00:32:11,596
Sistemi ynë nuk është një demokraci.

547
00:32:11,736 --> 00:32:15,816
Përqindja e popullatës që merr pjesë në procesin e emërimit

548
00:32:15,955 --> 00:32:19,899
është në letër më pak se 5% e popullatës

549
00:32:20,423 --> 00:32:24,805
dhe realisht më pak se 1% e popullatës.

550
00:32:24,952 --> 00:32:31,754
(Dylan Ratigan) Po të kisha nën kontroll procesin e emërimit

551
00:32:31,933 --> 00:32:34,353
të gjithçkaje që çdo njeri ha

552
00:32:34,492 --> 00:32:37,641
dhe të emëroja gjithmonë cheeseburger ose pulë të skuqur,

553
00:32:37,781 --> 00:32:41,076
dhe të të thoja që kjo është demokraci dhe mund të hash çdo gjë që dëshiron

554
00:32:41,215 --> 00:32:43,560
mjafton të jetë cheeseburger ose pulë e skuqur.

555
00:32:43,701 --> 00:32:46,130
Do të ishte kjo një Demokraci? Mund të ta shes si demokraci

556
00:32:46,269 --> 00:32:48,785
sepse nuk vendos unë nëse ti ha cheeseburger apo pulë të skuqur.

557
00:32:48,924 --> 00:32:53,057
Thirreni në votë në zgjedhje të mëdha dhe të mirë reklamuara

558
00:32:53,198 --> 00:32:56,186
për të zgjedhur pulën e skuqur ose cheeseburgerin

559
00:32:56,326 --> 00:32:59,221
ndërkohë që njerëzit organizohen në ndasi' të theksuara

560
00:32:59,362 --> 00:33:02,958
disa kundër pulës së skuqur dhe disa pro cheeseburgerit

561
00:33:03,097 --> 00:33:06,184
që do të thotë, se do t'ju shpjegojnë saktësisht pse cheeseburgerat

562
00:33:06,325 --> 00:33:10,221
do të jenë fundi i botës dhe pse pula e skuqur do t'ju shpëtojë.

563
00:33:11,076 --> 00:33:12,426
(Folësi) Ata që mund ta përballojnë

564
00:33:12,537 --> 00:33:15,670
punësojnë lobistë të cilët kryesisht blejnë politikanët.

565
00:33:15,809 --> 00:33:18,499
Shumicën e kohës, çdo palë plotëson nevojat e njëri-tjetrit.

566
00:33:18,638 --> 00:33:21,858
[Profesor James Thurber, Drejtues TV] Përkufizimi për një lobist në Shtetet e Bashkuara është dikush

567
00:33:21,999 --> 00:33:25,993
që mbron interesat e dikujt tjetër dhe paguhet për këtë punë.

568
00:33:26,567 --> 00:33:29,544
(Folësi) Ligjet e miratuara shumë shpesh shkruhen

569
00:33:29,683 --> 00:33:32,336
nga korporatat për përfitimet e tyre.

570
00:33:32,712 --> 00:33:36,545
(Folësi) Profesor Thurber sheh një shpërthim të fshehtë në lobim

571
00:33:36,684 --> 00:33:41,609
dhe vlerëson se në fakt kjo industri sjell më shumë se 9 miliardë $ fitime në vit,

572
00:33:41,750 --> 00:33:45,065
një shumë e tejkaluar vetëm nga turizmi dhe qeveria.

573
00:33:45,737 --> 00:33:47,984
Arsyeja që ne nuk po i ndryshojmë gjërat tani, është se

574
00:33:48,044 --> 00:33:52,374
bankat kanë kaq shumë lobistë në Uashington sa nuk kam parë ndonjëherë.

575
00:33:52,663 --> 00:33:55,424
(Folësi) Lobistët ndodhen atje pikërisht për të blerë akses.

576
00:33:55,565 --> 00:33:58,978
Ata nuk ndodhen atje për të përmirësuar procesin demokratik.

577
00:33:59,117 --> 00:34:02,980
Familjet dhe punëtorët thjesht nuk e kanë atë lloj përfaqësimi

578
00:34:03,119 --> 00:34:06,540
pushteti apo ndikimi për t'u kujdesur për nevojat e tyre.

579
00:34:07,032 --> 00:34:09,420
Është në fakt një lobist i Citibank, kur po flisnim për

580
00:34:09,449 --> 00:34:13,689
Volcker Rule dhe Dodd-Frank, i cili rishkruajti fjalë për fjalë

581
00:34:13,829 --> 00:34:17,387
një amendament për Dodd-Frank. Nuk u shkrua nga ndonjë politikan

582
00:34:17,527 --> 00:34:20,620
[apo] nga asnjë nëpunës në zyrën e ndonjë politikani.

583
00:34:20,760 --> 00:34:23,199
U shkrua nga një lobist i Citibank-ut!

584
00:34:23,239 --> 00:34:27,535
E kanë ndërtuar sistemin që të përforcojnë dhe në njëfarë mënyre,

585
00:34:27,675 --> 00:34:30,724
të financojnë veten e tyre duke u bazuar në interesa të veçanta.

586
00:34:30,864 --> 00:34:33,502
Çdo gjë që ndodhi në vitin 2007-2008

587
00:34:33,643 --> 00:34:36,250
nga të cilat u trembëm shumë, hipotekat e lëna si garanci,

588
00:34:36,289 --> 00:34:38,657
instrumentet e shkëmbimit të rrezikut kreditor, derivatet e tjera:

589
00:34:38,697 --> 00:34:42,297
ekzistojnë ende. Padyshim që po.

590
00:34:42,436 --> 00:34:44,994
Po, ka kërkesa të larta kapitalesh për bankat,

591
00:34:45,034 --> 00:34:48,840
që nuk mund të jenë si investimet, por ato nuk janë aq të larta.

592
00:34:49,376 --> 00:34:52,523
Nëse nuk kemi një mjet komunikimi që të na tregojë

593
00:34:52,663 --> 00:34:56,001
se kush i shkruan realisht këto projektligje dhe i kalon në ligje

594
00:34:56,141 --> 00:34:59,449
dhe për çfarë dhe kujt i shërbejnë,

595
00:34:59,590 --> 00:35:01,805
atëherë ne po jetojmë në një iluzion.

596
00:35:04,744 --> 00:35:08,795
[Paul Wright, Autor] Në përgjithësi ligjet në këtë shtet janë shkruar nga të pasurit

597
00:35:08,934 --> 00:35:11,224
dhe pushtetarët, sepse mendoj se janë ata, me përcaktim,

598
00:35:11,364 --> 00:35:13,491
që kontrollojnë legjislaturat dhe

599
00:35:13,632 --> 00:35:18,094
shtresat më të larta të sistemit të pushtetit në këtë shtet.

600
00:35:18,233 --> 00:35:20,831
Ky është një realitet frikësues sepse

601
00:35:20,971 --> 00:35:24,213
mund të paguash për të miratuar ligjet

602
00:35:24,353 --> 00:35:28,085
që të shërbejnë ty dhe kompanisë tënde ashtu si do ti.

603
00:35:28,853 --> 00:35:32,177
Kompanitë gëzojnë një pandëshkueshmëri që i lejon

604
00:35:32,318 --> 00:35:35,582
të veprojnë pa u shqetësuar dhe të ndotin të gjithë planetin...

605
00:35:35,722 --> 00:35:38,147
Një derdhje e madhe hiri qymyri toksik

606
00:35:38,286 --> 00:35:41,222
po vë në diskutim sigurinë e ujit

607
00:35:41,362 --> 00:35:44,173
dhe rregullatorët e qeverisë që mbikëqyrin industrinë.

608
00:35:44,313 --> 00:35:47,384
Nuk ekziston përgjegjësia, përveç ndonjë tërheqje vëmendjeje

609
00:35:47,423 --> 00:35:50,445
me ndonjë gjobë tek tuk, dua të them nga puna skllavëruese

610
00:35:50,568 --> 00:35:54,485
deri tek shfrytëzimi i burimeve në planet.

611
00:35:55,577 --> 00:35:58,503
(Korrespondenti) Furrat masive lëshuan flakë në qiellin e natës

612
00:35:58,643 --> 00:36:01,686
të ushqyera nga nafta bruto dhe shpërthimi i cisternave.

613
00:36:01,827 --> 00:36:06,014
(Folësi) Sekretari i transportit Anthony Fox mundet vetëm të këshillojë industrinë

614
00:36:06,153 --> 00:36:09,637
se këta vagonë nuk janë të përshtatshëm për shërbim.

615
00:36:09,777 --> 00:36:12,772
Por kjo është vetëm një këshillë miqësore.

616
00:36:13,262 --> 00:36:17,408
Kjo është tërheqja e vëmendjes ndaj industrive që ndotin, të cilat i bien shkurt

617
00:36:17,547 --> 00:36:22,579
dhe shkelja e rregullave do të vazhdojë për sa kohë sjell fitime.

618
00:36:24,010 --> 00:36:26,778
JP Morgan pagoi 13$ miliard dollarë në gjoba vitin e fundit!

619
00:36:26,918 --> 00:36:29,278
Nëse ke kaq shumë para' vetëm për të paguar gjobat...

620
00:36:29,418 --> 00:36:32,458
Kishin hequr mënjanë 19$ miliard, për të paguar gjobat!

621
00:36:32,896 --> 00:36:36,070
(Korrespondenti) JP Morgan po paguan 410 milion $ për të zgjidhur akuzat

622
00:36:36,170 --> 00:36:39,614
me qeverinë por JP Morgan nuk pranon asnjë keq-bërje.

623
00:36:39,724 --> 00:36:43,664
Goldman Sachs e rregulloi më herët ketë çështje për 550 milion $

624
00:36:43,764 --> 00:36:45,039
pa pranuar keq-bërje.

625
00:36:45,139 --> 00:36:48,139
UBS-i ka rënë dakord të paguajë rreth 50 milion $.

626
00:36:48,260 --> 00:36:51,978
Sipas kushteve të marrëveshjes, UBS-i nuk pranoi ndonjë keq-bërje.

627
00:36:52,117 --> 00:36:54,117
Unë mendoj se njerëzit kryejnë krime kur janë

628
00:36:54,224 --> 00:36:56,272
në një pozitë shoqërore për t'i kryer.

629
00:36:56,413 --> 00:36:59,021
Mendoj se ishte Bertold Brecht që pyeti "Cili është krim më i madh:

630
00:36:59,161 --> 00:37:01,329
të vjedhësh një bankë apo të kesh një të tillë?"

631
00:37:01,469 --> 00:37:05,494
Mendoj se pas gjithë atyre që kemi parë që nga skandalet e kursimeve dhe të kredive

632
00:37:05,634 --> 00:37:09,259
deri tek rënia e Wall Street-it, që shumë shpesh pronarët e bankave

633
00:37:09,398 --> 00:37:12,406
janë të dhënë pas grabitjes së institucioneve ku punësohen.

634
00:37:12,447 --> 00:37:15,300
Kryejnë çdo lloj akti të paligjshëm

635
00:37:15,440 --> 00:37:17,817
dhe akoma rrallëherë ndiqen penalisht për to.

636
00:37:18,536 --> 00:37:21,945
(Folësi) Për të caktuar pozicionin e tyre, industritë shpeshherë punësojnë politikanë

637
00:37:22,085 --> 00:37:25,225
njëherë që largohen nga detyra, krijojnë kufizime të drejtpërdrejta dhe përforcojnë lidhjet

638
00:37:25,365 --> 00:37:27,764
ndërmjet politikës dhe biznesit.

639
00:37:27,972 --> 00:37:30,650
Në Wall Street, Cantor do të jetë nënkryetari

640
00:37:30,730 --> 00:37:33,726
dhe shefi ekzekutiv i një banke investimesh, duke fituar

641
00:37:33,766 --> 00:37:36,675
më shumë se 3 milion $ në dy vjet.

642
00:37:36,815 --> 00:37:40,110
Më pëlqen ta quaj "dera rrotulluese nga Washington-i në Wall Street"

643
00:37:40,251 --> 00:37:42,377
dhe sa mashtrime vazhdojnë të bëhen atje.

644
00:37:42,516 --> 00:37:45,849
(Prezantuesi) 50% e Senatit midis viteve 1998 dhe 2004

645
00:37:45,989 --> 00:37:48,558
u larguan për t'u bërë lobistë, 42% e Dhomës.

646
00:37:48,699 --> 00:37:51,744
Këto numra vetëm janë rritur. Rritja mesatare në rrogë

647
00:37:51,855 --> 00:37:57,597
për ata që ishin në vazhdim ishte 1452%!

648
00:37:58,282 --> 00:38:02,811
Përgjatë historisë ka patur shumë pak pretendime

649
00:38:02,951 --> 00:38:08,143
në lidhje me faktin se qeveria ka vepruar si një agjent për shtresën e pasur.

650
00:38:08,282 --> 00:38:11,512
Po, mund të ketë politikanë idealistë që u futën në lojë për të

651
00:38:11,619 --> 00:38:16,205
ndryshuar botën, por nëse ata janë të mirë - të mirë në punën e tyre -

652
00:38:16,346 --> 00:38:18,650
nuk po e ndryshojnë më botën, po shërbejnë interesat

653
00:38:18,789 --> 00:38:21,704
e donatorëve të tyre nëse duan që të spikasin në botën e politikës.

654
00:38:21,943 --> 00:38:24,351
Ata thonë, "Shkruaji përfaqësuesit tënd në Kongres."

655
00:38:24,492 --> 00:38:27,063
Kush dreqin është ky hajvan që duhet t'i shkruash?

656
00:38:27,202 --> 00:38:31,367
Ai duhet të jetë në pararojë të teknologjisë dhe njohurisë.

657
00:38:31,507 --> 00:38:32,846
Nuk ke pse t'i shkruash atij.

658
00:38:32,987 --> 00:38:36,012
Jam i sigurt se shumë prej jush kanë fluturuar me linjat ajrore.

659
00:38:36,152 --> 00:38:39,567
Nuk ke pse i shkruan pilotit duke i thënë "Po fluturon shtrembër!

660
00:38:39,706 --> 00:38:42,315
Drejtoje, e marrtë dreqi!"

661
00:38:42,454 --> 00:38:45,293
Ai e njeh profesionin e tij, kështu e ka fituar punën!

662
00:38:45,434 --> 00:38:48,334
Njerëzit në Washington tani janë avokatë dhe biznesmenë

663
00:38:48,434 --> 00:38:52,072
dhe nuk mund të zgjidhin probleme.

664
00:38:52,949 --> 00:38:56,547
Ekzistojnë 317 milion Amerikanë, pak a shumë.

665
00:38:57,286 --> 00:39:02,187
Në 2012, 80% e parave të fondit për komitetet politike jo të lidhura me partitë

666
00:39:02,327 --> 00:39:05,313
u sigurua nga 196 individë.

667
00:39:05,452 --> 00:39:09,096
Nëse qëllimi kryesor është një botë e udhëhequr nga fitimi, atëherë këto interesa

668
00:39:09,235 --> 00:39:12,259
do të shërbehen të parat dhe gjithçka tjetër do të jetë dytësore.

669
00:39:12,400 --> 00:39:14,914
Kjo është e vërteta e trishtë.

670
00:39:15,054 --> 00:39:18,704
(Folësi) Brenda sistemit monetar, konsumatorët shihen thjesht

671
00:39:18,844 --> 00:39:23,259
si pjesë e një tregu ekzistues si një potencial shitjesh për fitim

672
00:39:23,398 --> 00:39:26,083
dhe për të treguar me krenari markat origjinale, makinat

673
00:39:26,222 --> 00:39:29,413
dhe marka të tjera me qëllim rritjen e vetëbesimit të tyre.

674
00:39:29,554 --> 00:39:32,530
Bëhen asgjë më shumë se një tjetër tabelë reklamimi.

675
00:39:32,670 --> 00:39:38,297
Vlerat janë vetëm për të rritur fitimin, vit mbas viti.

676
00:39:38,436 --> 00:39:42,833
Për t'i rritur kafshët më shpejt përdoret dhënia e ushqimit në mënyrë artificiale.

677
00:39:42,972 --> 00:39:47,922
Nëse mund të shumëfishosh më shpejt qelizat e një pule, mund ta shesësh më shpejt atë.

678
00:39:48,063 --> 00:39:50,492
A ka kjo ndikim tek trupi i njeriut?

679
00:39:50,632 --> 00:39:54,214
Ata nuk shqetësohen për këtë. Shqetësohen për shitjet e pulave.

680
00:39:54,355 --> 00:39:57,574
Nuk ka një shkallë vlerash

681
00:39:57,713 --> 00:39:59,693
që të jetë realisht e dobishme për njerëzimin

682
00:39:59,833 --> 00:40:03,206
sepse janë të bazuara në konsumim dhe në fitim.

683
00:40:03,864 --> 00:40:08,335
(Folësi) Pasuria po shkon tek të pasurit më shpejt se çdo herë tjetër në histori.

684
00:40:08,474 --> 00:40:11,469
(Folësi) Njerëzit po flasin për faktin se 1%-shi më i pasur

685
00:40:11,610 --> 00:40:13,682
ka shumë më tepër se gjithë të tjerët.

686
00:40:13,822 --> 00:40:15,790
Le të marrim të gjithë popullsinë e botës

687
00:40:15,931 --> 00:40:19,335
dhe ta reduktojmë në vetëm 100 individë përfaqësues.

688
00:40:19,474 --> 00:40:23,028
Më të varfërit në të majtë, më të pasurit në të djathtë.

689
00:40:23,168 --> 00:40:27,036
Tani le të tregojmë se si është shpërndarë pasuria e përgjithshme e botës.

690
00:40:27,735 --> 00:40:31,836
Pjesa më e madhe praktikisht nuk ka asgjë, ndërsa 1%-shi më i pasur

691
00:40:32,342 --> 00:40:35,539
ka grumbulluar 43% të pasurisë sonë botërore.

692
00:40:36,532 --> 00:40:40,360
Ndërkohë, 80% e shtresës së ulët, që është 8 në çdo 10 njerëz

693
00:40:40,500 --> 00:40:43,041
ndajnë midis tyre një 6% të mjerueshëm.

694
00:40:43,181 --> 00:40:45,375
300 njerëzit më të pasur në Tokë

695
00:40:45,514 --> 00:40:49,232
kanë të njëjtën pasuri me 3 miliardë më të varfërit.

696
00:40:49,373 --> 00:40:52,893
Numri i njerëzve që duhet për të mbushur një avion tregtar mesatar

697
00:40:53,032 --> 00:40:56,768
ka më shumë pasuri se popullsia e Indisë, Kinës,

698
00:40:56,909 --> 00:40:59,718
SHBA-së dhe Brazilit së bashku.

699
00:41:00,264 --> 00:41:05,324
Suksesi i botës së industrializuar ka qenë i varur nga dështimi

700
00:41:05,463 --> 00:41:08,121
dhe mungesa e zhvillimit të Vendeve në zhvillim.

701
00:41:08,260 --> 00:41:10,503
Arsyeja pse janë penguar është sepse janë

702
00:41:10,643 --> 00:41:13,528
debitorë tek Vendet e zhvilluara; nuk do të kishim mirëqenie

703
00:41:13,668 --> 00:41:17,521
po të mos ishte për fuqinë punëtore dhe për skllavërinë e firmosur në kontratë

704
00:41:17,661 --> 00:41:20,219
që po ndodh në të gjitha Vendet në zhvillim.

705
00:41:20,360 --> 00:41:23,425
Pra, dinamika e pushtetit nuk mund të ndryshojë kurrë në këtë kuptim

706
00:41:23,565 --> 00:41:27,132
sepse është e varur totalisht nga fakti që gjërat të rrinë në këtë mënyrë.

707
00:41:27,273 --> 00:41:30,074
(Korrespondenti) Puna e rrezikshme dhe e pisët bëhet nga fëmijët.

708
00:41:30,213 --> 00:41:33,195
Punët nëpër gropa janë të rezervuara për adoleshentët

709
00:41:33,335 --> 00:41:36,195
ku muret e minierës mbahen nga degë pemësh.

710
00:41:36,335 --> 00:41:38,702
Rreziku për ta është i vërtetë.

711
00:41:39,385 --> 00:41:42,635
Qeveritë e pasura thonë se po ndihmojnë Vendet e varfëra të zhvillohen,

712
00:41:42,775 --> 00:41:45,132
por kush po zhvillon kë në këtë moment?

713
00:41:45,273 --> 00:41:48,218
Çdo vit Vendet e varfëra u paguajnë rreth 600 miliardë $

714
00:41:48,358 --> 00:41:50,211
borxh Vendeve të pasura

715
00:41:50,351 --> 00:41:53,519
në kredi që tashmë janë paguar shumë herë.

716
00:41:53,659 --> 00:41:56,580
Më pas, është paraja që Vendet e varfëra humbasin nga rregullat tregtare

717
00:41:56,721 --> 00:41:58,996
të imponuara nga Vendet e pasura.

718
00:41:59,135 --> 00:42:03,773
Gjithsej, janë më shumë se 2 trilion $ çdo vit.

719
00:42:06,949 --> 00:42:09,500
(Folësi) Sistemi monetar ka ekzistuar prej shekujsh

720
00:42:09,639 --> 00:42:13,159
dhe nëse e kuptojmë apo jo, është përdorur gjithmonë për të kontrolluar sjelljen

721
00:42:13,300 --> 00:42:16,619
duke kufizuar fuqinë blerëse të shumicës së njerëzve.

722
00:42:17,012 --> 00:42:20,355
Një shembull i tillë është sistemi i drejtësisë penale.

723
00:42:21,862 --> 00:42:25,623
Mendoj se shumë njerëz që e shohin sistemin tonë të drejtësisë penale si

724
00:42:25,762 --> 00:42:27,958
një komplot racist, është për shkak të faktit

725
00:42:28,097 --> 00:42:31,717
se kemi një numër kaq të madh njerëzish

726
00:42:31,840 --> 00:42:36,009
veçanërisht me ngjyrë që janë në burgje dhe në sistemin tonë të burgimit.

727
00:42:36,150 --> 00:42:38,742
40% deri në 50% e njerëzve

728
00:42:38,882 --> 00:42:41,927
në sistemin tonë të drejtësisë penale janë njerëz me ngjyrë.

729
00:42:42,068 --> 00:42:45,331
Njerëzit me ngjyrë përbëjnë rreth 5% të popullsisë së vendit.

730
00:42:46,032 --> 00:42:49,362
Unë mendoj se njerëzit mund të diskutojnë dhe debatojnë shkaqet për këtë;

731
00:42:49,501 --> 00:42:53,894
kjo vlen për gjithçka që nga racizmi institucional tek praktikat e mbikëqyrjes.

732
00:42:54,034 --> 00:42:57,080
Por mendoj se në fund puna vjen tek klasa shoqërore sepse besoj

733
00:42:57,221 --> 00:43:00,606
se arsyeja që minoritetet janë burgosur në mënyrë të pabarabartë

734
00:43:00,746 --> 00:43:03,345
është sepse janë tepër të varfër.

735
00:43:03,485 --> 00:43:07,102
Çështja duket se flet për një sistem drejtësie me dy nivele.

736
00:43:07,242 --> 00:43:10,840
Ky është një tip i pasur me një avokat shumë të aftë

737
00:43:10,980 --> 00:43:13,519
i cili e përdor sistemin në favor të tij në mënyrë që

738
00:43:13,659 --> 00:43:16,179
shumë të tjerë mos ta kenë kurrë atë lloj drejtësie.

739
00:43:16,320 --> 00:43:19,994
Asnjëri nuk po thotë se njerëzit me ngjyrë të pasur

740
00:43:20,134 --> 00:43:23,324
po burgosen në masë apo në numra të rëndësishëm.

741
00:43:23,463 --> 00:43:26,532
Njerëzit me ngjyrë të pasur trajtohen pak a shumë njësoj si

742
00:43:26,672 --> 00:43:29,708
njerëzit e bardhë të pasur, domethënë që nuk shkojnë në burg.

743
00:43:29,847 --> 00:43:34,943
Mjedisi formon vlerat. Nuk punohet me individin.

744
00:43:35,083 --> 00:43:38,105
Nuk punohet mbi personat që kanë probleme emocionale.

745
00:43:38,244 --> 00:43:42,192
Mund të kenë probleme emocionale ngaqë marrin pagë minimale.

746
00:43:42,818 --> 00:43:45,719
Psikologët përpiqen të na përshtasin me këtë sistem,

747
00:43:45,858 --> 00:43:47,829
ndaj duhet të jenë budallenj.

748
00:43:48,827 --> 00:43:51,510
(Folësi) Prirja e rikthimit në burgje është e lartë

749
00:43:51,650 --> 00:43:54,780
dhe për këtë arsye shumë thonë se burgjet nuk funksionojnë.

750
00:43:54,920 --> 00:43:58,240
Në fund të fundit, burgjet janë një sukses i shkëlqyeshëm

751
00:43:58,380 --> 00:44:01,255
si mjet i kontrollit shoqëror për të mbrojtur

752
00:44:01,394 --> 00:44:04,862
përbërjen e sistemit politik dhe ekonomik.

753
00:44:05,297 --> 00:44:08,175
Nëse punëson njerëz që si aftësi kanë vetëm burgosjen

754
00:44:08,315 --> 00:44:10,915
e njerëzve për të rregulluar problemet sociale,

755
00:44:11,047 --> 00:44:13,085
nuk do të jetë një zgjidhje kaq e mirë.

756
00:44:13,186 --> 00:44:15,938
Por mendoj se janë shumë të aftë në burgosjen e njerëzve

757
00:44:16,079 --> 00:44:19,284
dhe mendoj se kjo është arsyja që burgosjet masive kanë qenë

758
00:44:19,423 --> 00:44:23,413
një sukses i madh për klasën drejtuese në këtë vend.

759
00:44:24,150 --> 00:44:26,836
(Folësi) Sipas Organizatës Botërore të Shëndetit,

760
00:44:26,976 --> 00:44:29,716
sa më e madhe pabarazia ekonomike në një shoqëri

761
00:44:29,856 --> 00:44:34,427
aq më i madh është niveli i dhunës nga vrasjet tek lufta.

762
00:44:34,567 --> 00:44:38,932
Dhe SHBA-të kanë nivelin më të lartë të vrasjeve nga të gjithë Vendet e zhvilluara.

763
00:44:39,072 --> 00:44:41,458
Shtetet e Bashkuara janë vërtetë të parët në shumë gjëra

764
00:44:41,599 --> 00:44:44,346
dhe mendoj se gjëja kryesore për të cilën mund të themi se jemi të parët

765
00:44:44,485 --> 00:44:46,177
është se sa njerëz burgosim.

766
00:44:46,318 --> 00:44:49,797
Shtetet e Bashkuara përbëjnë afërsisht 5% të popullsisë botërore

767
00:44:49,936 --> 00:44:52,599
por 25% të të burgosurve në botë.

768
00:44:52,867 --> 00:44:56,067
Kina ka 4 herë më shumë banorë se Shtetet e Bashkuara

769
00:44:56,168 --> 00:44:57,686
dhe gjysmën e të burgosurve që ka SHBA-ja.

770
00:44:57,826 --> 00:45:01,041
Shtetet e Bashkuara kanë më shumë të burgosur se sa kishte Bashkimi Sovjetik

771
00:45:01,181 --> 00:45:03,729
në kulmin e spastrimeve dhe të kolektivizimit

772
00:45:03,869 --> 00:45:06,980
në vitet 1930 dhe të famëkeqëve gulag Sovjetik.

773
00:45:07,273 --> 00:45:10,190
Pasojat e Varfërisë

774
00:45:11,661 --> 00:45:15,894
(Folësi) Varfëria është një rreth vicioz nga i cili të varfërit shpëtojnë rrallëherë.

775
00:45:16,253 --> 00:45:20,051
Studimet tregojnë se mungesa mund të reduktojë aftësitë mendore

776
00:45:20,192 --> 00:45:22,144
dhe interpretimet e njohurisë.

777
00:45:22,400 --> 00:45:26,103
Tek fëmijët ndikon në zhvillimin e trurit dhe kujtesës së tyre.

778
00:45:26,420 --> 00:45:29,769
Varfëria është një faktor më i madh rreziku për sëmundjet mendore

779
00:45:29,909 --> 00:45:32,594
se sa të qenit i ekspozuar në luftë.

780
00:45:38,195 --> 00:45:40,208
(Folësi) Përjashtimi socio-ekonomik

781
00:45:40,349 --> 00:45:42,873
po ashtu i pengon njerëzit të blejnë ushqime të shëndetshme

782
00:45:43,012 --> 00:45:46,761
pasi ushqimet e paketuara me nivele të larta sheqeri dhe natriumi

783
00:45:46,902 --> 00:45:50,186
janë më të lira se ushqimet me lëndë ushqyese dhe të freskëta.

784
00:45:50,646 --> 00:45:53,000
Asnjë Dyqan Ushqimor

785
00:45:53,356 --> 00:45:55,911
Vitet e fundit është shfaqur një tendencë shqetësuese.

786
00:45:56,050 --> 00:45:58,945
Ka ndodhur një mos-investim historik nga dyqanet ushqimore

787
00:45:59,085 --> 00:46:01,589
që kanë ikur nga zonat e komuniteteve me të ardhura të ulëta

788
00:46:01,699 --> 00:46:03,699
qëllimisht si një strategji biznesi.

789
00:46:03,811 --> 00:46:05,411
Problemet Shëndetësore

790
00:46:05,541 --> 00:46:09,321
(Folësi) Stresi i varfërisë është i lidhur edhe me problemet shëndetësore

791
00:46:09,460 --> 00:46:11,922
si presioni i lartë i gjakut dhe kolesteroli,

792
00:46:12,063 --> 00:46:15,439
nivele të larta të obezitetit dhe diabetit.

793
00:46:15,836 --> 00:46:19,248
Statistikisht, [të varfërit] janë më të prirur për të pirë duhan.

794
00:46:19,802 --> 00:46:22,201
Për më tepër, shpesh të varfërit janë të detyruar

795
00:46:22,342 --> 00:46:24,972
të jetojnë në zona me cilësi më të keqe të ajrit.

796
00:46:26,592 --> 00:46:29,592
Larg nga të qenit një problem vetëm për të varfërit,

797
00:46:30,121 --> 00:46:32,932
të gjitha zonat e spektrit socio-ekonomik vuajnë

798
00:46:33,072 --> 00:46:37,197
kur ajri, ushqimi dhe uji janë të ndotur nga emetimi i djegies së karburantit

799
00:46:37,583 --> 00:46:40,435
dhe rrezatimi prej aksidenteve nukleare.

800
00:46:42,206 --> 00:46:46,267
(Korrespondenti) Për shkak të aksidentit nuklear në centralin bërthamor në Fukushima

801
00:46:46,407 --> 00:46:49,510
e tërë zona tani është një tokë e shkretë radioaktive

802
00:46:50,032 --> 00:46:53,601
dhe njerëzit që jetonin aty nuk e dinë nëse do të kthehen më në shtëpi.

803
00:46:54,224 --> 00:46:56,892
Vdekjet nga Ndotja

804
00:46:57,688 --> 00:47:02,601
[Profesor Mark Jacobson, Inxhinier] Prej infrastrukturës aktuale energjitike rezultojnë 2.5 deri në 4 milion

805
00:47:02,742 --> 00:47:06,627
vdekje në vit në gjithë botën nga sëmundjet e frymëmarrjes,

806
00:47:06,766 --> 00:47:09,985
sëmundjet kardiovaskulare dhe komplikime nga astma.

807
00:47:10,126 --> 00:47:12,575
Ndodhemi në qendër të Pekinit dhe niveli i ndotjes

808
00:47:12,715 --> 00:47:14,667
ka shkuar sërish jashtë normave.

809
00:47:14,806 --> 00:47:19,217
Leximet janë rreth 25 herë më të larta nga standardet e Organizatës Botërore të Shëndetit.

810
00:47:19,358 --> 00:47:23,191
...duke përfshirë 50 mijë deri 100 mijë vdekje në vit në Shtetet e Bashkuara

811
00:47:23,331 --> 00:47:25,657
dhe 16 mijë vetëm në Kaliforni.

812
00:47:26,068 --> 00:47:28,732
"Ia kemi lejuar vetes të besojmë dhe jetojmë

813
00:47:28,871 --> 00:47:30,643
në një çift gënjeshtrash ekonomike:

814
00:47:30,782 --> 00:47:34,143
se asgjë nuk ka vlerë nëse nuk caktohet nga tregu

815
00:47:34,284 --> 00:47:36,690
dhe se jeta ekonomike e komuniteteve tona

816
00:47:36,829 --> 00:47:39,058
mund të lihet pa merak në duart e korporatave të mëdha." - Wendell Berry

817
00:47:42,699 --> 00:47:45,588
Sistemi ekonomik në të cilin po jetojmë sot po shkatërron planetin

818
00:47:45,728 --> 00:47:48,692
sepse bazohet në një model të paqëndrueshëm.

819
00:47:48,831 --> 00:47:50,949
Dëshminë e kësaj po e shohim tani.

820
00:47:51,090 --> 00:47:55,338
Infrastruktura aktuale energjitike, ngaqë është përdorur prej shumë kohësh,

821
00:47:55,478 --> 00:47:59,542
rezulton të ketë mbledhur gazrat serrë dhe

822
00:47:59,682 --> 00:48:04,108
grimcat që shkaktojnë ngrohjen e klimës tokësore.

823
00:48:04,248 --> 00:48:07,480
Klima e Tokës po ngrohet me një normë më të shpejtë se kurrë më parë

824
00:48:07,619 --> 00:48:10,224
që nga shkrirja në epokën e fundit të akullnajave.

825
00:48:10,364 --> 00:48:15,106
Cilat janë Kostot e Vërteta?

826
00:48:15,246 --> 00:48:18,855
Nëse do të bashkojmë koston e luftës

827
00:48:18,996 --> 00:48:22,807
koston e ndotjes dhe koston e shkatërrimit mjedisor

828
00:48:22,947 --> 00:48:27,368
një bidon benzinë do të kushtojë midis 15 dhe 20 dollarë.

829
00:48:27,509 --> 00:48:30,864
Tani, taksapaguesit Amerikanë e subvencionojnë benzinën

830
00:48:31,003 --> 00:48:34,807
duke imponuar koston e ndotjes, duke imponuar koston e pastrimit të derdhjeve

831
00:48:34,947 --> 00:48:37,871
duke imponuar koston e ushtrisë grabitqare globale

832
00:48:38,012 --> 00:48:40,865
që duhet t'i sigurojë ato burime

833
00:48:41,005 --> 00:48:44,303
në emër të kompanive energjitike private

834
00:48:44,443 --> 00:48:47,820
që pastaj e shesin benzinën me 3 deri 4 deri 5 dollarë bidonin

835
00:48:47,960 --> 00:48:50,358
gjë që përjetëson sistemin.

836
00:48:50,498 --> 00:48:51,817
Ndikimi Planetar

837
00:48:51,956 --> 00:48:54,616
Veç kësaj, nivelet e larta të CO2:

838
00:48:54,757 --> 00:48:58,835
CO2 është një acid që tretet në ujë dhe kthehet në acid karbonik

839
00:48:58,974 --> 00:49:01,636
dhe ka rezultuar në acidifikimin e oqeaneve.

840
00:49:01,777 --> 00:49:04,106
Kjo po shkatërron shkëmbinjtë nënujor koralor.

841
00:49:08,572 --> 00:49:12,375
Duhet të kuptojmë se planeti ynë është i kufizuar në

842
00:49:12,514 --> 00:49:16,310
fuqinë rigjeneruese dhe nuk ka dyshim se

843
00:49:16,451 --> 00:49:20,661
në mbarë botën janë zhdukur shumë vatra energjie.

844
00:49:20,802 --> 00:49:24,861
Kemi të dhëna fosile për këtë dhe Toka e ka marrë gjithmonë veten.

845
00:49:25,001 --> 00:49:27,707
Ekziston po ashtu një kapacitet mbartës i kufizuar.

846
00:49:28,130 --> 00:49:32,682
Për më tepër, rritja e zjarreve në zonat me bimësi të djegshme dhe në pyje

847
00:49:32,822 --> 00:49:37,112
rrit ndotjen e ajrit, po ashtu dhe temperaturat.

848
00:49:40,201 --> 00:49:45,134
Më pëlqen të mendoj se një ditë do të bëhemi një qenie multi-planetare

849
00:49:45,277 --> 00:49:48,861
por ndërkohë duhet ende të kujdesemi për planetin në të cilin jetojmë.

850
00:49:49,001 --> 00:49:51,349
Rritja e Niveleve të Detit

851
00:49:51,626 --> 00:49:54,453
Ka shumë ndikime të tjera të ngrohjes globale.

852
00:49:54,592 --> 00:49:58,248
Rritja e nivelit të detit është një shqetësim i madh, për shembull:

853
00:49:58,389 --> 00:50:02,938
në këtë moment ka rreth 65 deri 70 metra nivel deti në formë akulli

854
00:50:03,077 --> 00:50:06,407
kryesisht në Antarktidë, por gjithashtu në akullnajat e Groenland-ës,

855
00:50:06,547 --> 00:50:09,744
deti i akullt Arktik dhe në vende të tjera.

856
00:50:09,884 --> 00:50:12,652
Nëse temperatura do të rritej aq sa i gjithë ky akull të shkrinte

857
00:50:12,791 --> 00:50:15,463
niveli i detit do të rritej 65 deri në 70 metra

858
00:50:15,603 --> 00:50:20,308
dhe do të mbulonte 7% të tokave të botës

859
00:50:21,108 --> 00:50:24,117
...e gjitha kjo pjesë ndodhet përgjatë bregdetit ku jetojnë shumica e popullsisë,

860
00:50:24,257 --> 00:50:26,474
kjo do të shkaktonte një katastrofë të vërtetë.

861
00:50:27,144 --> 00:50:31,025
Është pothuajse e sigurt se fuqia rigjeneruese e Tokës

862
00:50:31,164 --> 00:50:35,175
është e kufizuar. Nëse i tejkalojmë kufijtë,

863
00:50:35,315 --> 00:50:38,610
duhet vënë në dukje se nuk mund të shpëtojmë nga efekti serrë

864
00:50:38,751 --> 00:50:40,940
në Tokë ashtu siç ndodhi në planetin Venus?

865
00:50:41,039 --> 00:50:43,295
Stuhi të Furishme

866
00:50:43,416 --> 00:50:48,728
Ne po shohim gjithashtu një rritje të stuhive, të intensitetit të uraganeve

867
00:50:48,867 --> 00:50:52,980
dhe ekstreme të mëdha të motit në lidhje me ngrohjen globale.

868
00:50:53,121 --> 00:50:57,273
Ka probleme serioze lidhur me këtë dhe ato janë të gjitha

869
00:50:57,413 --> 00:51:00,844
të lidhura me nxjerrjen e qymyrgurit, naftës dhe gazit

870
00:51:00,983 --> 00:51:04,237
dhe që kanë ndodhur që nga koha e revolucionit industrial

871
00:51:04,376 --> 00:51:07,668
që nisi në gjysmën e dytë të 700-ës.

872
00:51:08,597 --> 00:51:13,329
Kemi një sistem të kufizuar ashtu siç është brenda anijes kozmike.

873
00:51:13,469 --> 00:51:17,476
Sigurisht aty i njohim kufijtë e mjedisit shumë më mirë se sa

874
00:51:17,617 --> 00:51:20,952
i njohim për Tokën, sepse planeti Tokë është shumë më tepër i ndërlikuar

875
00:51:21,092 --> 00:51:24,373
se sistemi i kontrollit të mjedisit që kemi në një anije kozmike.

876
00:51:24,514 --> 00:51:27,175
Por është i kufizuar, Toka është e kufizuar

877
00:51:27,315 --> 00:51:32,103
dhe ka miliarda vite jetë mbi supe.

878
00:51:32,242 --> 00:51:35,315
Shpresojmë se do vazhdojë ta bëjë këtë por

879
00:51:35,456 --> 00:51:40,925
le të mos e sforcojmë Tokën deri në atë pikë ku nuk mund të rimarrë veten.

880
00:51:41,722 --> 00:51:47,094
"A është Toka çmendina e universit?" - Albert Einstein

881
00:51:48,092 --> 00:51:52,048
(Folësi) Është e mundur se vetë lufta mund të jetë shkatërrimi ynë

882
00:51:52,188 --> 00:51:54,870
duke e lënë mjedisin mënjanë.

883
00:51:55,010 --> 00:51:57,730
(Zëri megafonit) Ne duam t'i dërgojmë një mesazh Amerikës!

884
00:51:57,871 --> 00:52:01,110
Sa më shumë sulme kryeni me avionë , aq më shumë njerëz do t'ju marrin inat.

885
00:52:01,251 --> 00:52:04,718
Avionët krijojnë fabrika bombarduesish vetëvrasës.

886
00:52:11,159 --> 00:52:15,619
(Folësi) Sjelljet tona konkurruese të vrazhda nuk janë në natyrën njerëzore

887
00:52:15,759 --> 00:52:20,826
por thjeshtë një rezultat i pamjaftueshmërisë, që na bën të gjithëve konkurrues

888
00:52:20,965 --> 00:52:25,672
në luftën për të arritur atë që na nevojitet për të mbijetuar.

889
00:52:29,422 --> 00:52:33,211
Jo vetëm që mungesa ekziston në natyrë,

890
00:52:33,351 --> 00:52:38,010
por është e qëllimshme në industritë dhe qeveritë për përfitim

891
00:52:38,150 --> 00:52:40,408
dhe interes kombëtar.

892
00:52:41,639 --> 00:52:44,711
Për sa kohë kombet janë të zhytur në pamjaftueshmëri

893
00:52:44,851 --> 00:52:48,923
do të vazhdojmë të kemi konflikte midis njerëzve.

894
00:52:49,521 --> 00:52:51,737
Krime, vrasje

895
00:52:52,628 --> 00:52:54,885
dhe forma të tjera dhune

896
00:52:55,925 --> 00:52:58,323
deri në një lufte totale,

897
00:52:58,463 --> 00:53:02,494
manifestimi më i madh i budallallëkut njerëzor.

898
00:53:03,990 --> 00:53:05,490
- Bombardoi ata dreq!

899
00:53:05,958 --> 00:53:09,516
Këto sjellje duhet të tejkalohen nëse duam të mbijetojmë.

900
00:53:09,657 --> 00:53:13,172
- Lëshoji bombat mbi ta! - Është mjeti më i mirë i rekrutimit për al-Kaedan

901
00:53:13,311 --> 00:53:16,684
Kjo garanton vazhdimësinë e ciklit të dhunës.

902
00:53:16,824 --> 00:53:20,300
(Folësi) Me aftësinë e teknologjisë tonë që siguron çdo gjë,

903
00:53:20,440 --> 00:53:23,679
duhet të bëjmë përpara me një qasje të ndryshme.

904
00:53:24,221 --> 00:53:27,097
Ose, bombardimi i pafund, dështimet

905
00:53:27,237 --> 00:53:30,069
dhe lufta do të vazhdojnë.

906
00:53:32,291 --> 00:53:35,990
- (sarkastik) Oh, jo! Paqe në ditët tona. Aj ja ja

907
00:53:36,963 --> 00:53:43,355
"Nëse nuk i japim fund luftës, lufta do na japi fund neve." - H. G. Wells, 1936

908
00:53:44,449 --> 00:53:47,195
Asnjë Shtet, përfshirë (mbi të gjithë) Shtetet e Bashkuara

909
00:53:47,335 --> 00:53:50,555
nuk shkon në luftë për çliruar ose për të përhapur demokracinë.

910
00:53:50,704 --> 00:53:53,635
E vetmja nxitje praktike për të shkuar në luftë

911
00:53:53,775 --> 00:53:56,427
është sigurimi i burimeve.

912
00:53:56,728 --> 00:54:01,211
Në rastin e Shteteve të Bashkuara, zakonisht bëhet fjalë për burimet e energjisë

913
00:54:01,710 --> 00:54:04,545
apo, duhet të them, që mbështesin aleatët politikë

914
00:54:04,686 --> 00:54:07,584
për të ruajtur qasjen tek burimet e energjisë.

915
00:54:08,681 --> 00:54:12,166
(Folësi) Smedly Butler, një Gjeneral Major i Marinës Amerikane

916
00:54:12,306 --> 00:54:15,375
i cili ka qenë marinsi më i dekoruar në kohën e vdekjes së tij

917
00:54:15,514 --> 00:54:18,543
e ka thënë mirë kur shkroi:

918
00:54:18,684 --> 00:54:22,734
"Kam kaluar 33 vite dhe 4 muaj në shërbim aktiv ushtarak

919
00:54:22,873 --> 00:54:25,369
dhe gjatë kësaj kohe kam kaluar shumicën e kohës sime

920
00:54:25,510 --> 00:54:28,481
si një burrë guximtar i klasit të lartë për Bizneset e Mëdha,

921
00:54:28,621 --> 00:54:30,974
për Wall Street dhe bankierët.

922
00:54:31,465 --> 00:54:33,983
Me pak fjalë, isha një dallaveraxhi

923
00:54:34,527 --> 00:54:36,735
një gangster për kapitalizmin.

924
00:54:37,166 --> 00:54:40,601
Unë ndihmova që Meksika të bëhej e sigurt për interesat Amerikane të naftës.

925
00:54:41,146 --> 00:54:44,192
Ndihmova që Haiti dhe Kuba të bëheshin vende të përshtatshme

926
00:54:44,333 --> 00:54:47,943
për djemtë e National City Bank që të bënin tregti aty.

927
00:54:48,505 --> 00:54:51,992
Ndihmova në përdhunimin e një gjysme duzine të republikave të Amerikës Qendrore

928
00:54:52,132 --> 00:54:54,608
për përfitimet e Wall Street.

929
00:54:55,148 --> 00:54:57,239
Ndihmova në përgatitjen e territorit të Nikaraguas

930
00:54:57,378 --> 00:54:59,777
për International Banking House të Vëllezërve Brown.

931
00:54:59,916 --> 00:55:03,964
Unë ndeza dritën jeshile në Republikën Dominikane për interesat e ëmbla të Amerikanëve.

932
00:55:04,105 --> 00:55:07,896
Ndihmova Honduras-in të bëhej vendi i duhur për kompanitë Amerikane të frutave.

933
00:55:08,036 --> 00:55:12,951
Në Kinë, u kujdesa që Standard Oil të vepronte e pa shqetësuar.

934
00:55:14,518 --> 00:55:18,137
Duke kthyer kokën pas, mund t'i kem dhënë disa këshilla Al Kapones.

935
00:55:18,277 --> 00:55:22,287
Më e mira që ai mund të bënte ishte të kishte nën ndikimin e tij tre rajone.

936
00:55:22,878 --> 00:55:25,186
Unë veprova në tre kontinente.

937
00:55:26,155 --> 00:55:29,372
Lufta është dallavere. Gjithnjë ka qenë.

938
00:55:29,512 --> 00:55:33,577
Pakica përfiton dhe shumica paguan. Por ka një mënyrë për ta ndaluar.

939
00:55:33,717 --> 00:55:36,341
Nuk mund t'i japësh fund me konferenca mbi çarmatosjen.

940
00:55:36,481 --> 00:55:41,554
Ajo mund të thyhet në mënyrë efikase vetëm nëse nxjerr fitime jashtë luftës."

941
00:55:45,751 --> 00:55:50,365
Universitetet tona sot janë të pajisur më mirë se kurrë:

942
00:55:50,505 --> 00:55:54,347
mikroskopët më të mirë, pajisjet shkencore më të mira... Bombat po përkeqësohen.

943
00:55:54,487 --> 00:55:57,818
Luftërat po përkeqësohen. Vrasjet po përkeqësohen.

944
00:55:57,958 --> 00:56:01,365
Nuk ke pse vret njerëz ose të bombardosh qytete.

945
00:56:01,505 --> 00:56:04,242
Ka diçka të gabuar në kulturën tonë; shumë të gabuar!

946
00:56:04,998 --> 00:56:07,471
(Abby) Pra, ne nuk mund të mbijetojmë në këtë sistem.

947
00:56:07,612 --> 00:56:10,188
Mendoj se është koha për një rifillim dhe të kuptojmë

948
00:56:10,327 --> 00:56:13,615
si mund realisht të mbijetojmë, jo vetëm si qenie

949
00:56:13,755 --> 00:56:16,946
por si një planet, sepse koha po mbaron.

950
00:56:17,590 --> 00:56:20,019
(Folësi) Të fajësosh çdo individ apo çdo kompani

951
00:56:20,159 --> 00:56:24,359
nuk të çon tek thelbi i shkakut të problemit.

952
00:56:24,500 --> 00:56:28,521
Struktura e vetë sistemit tonë socio-ekonomik i ka përjashtuar të gjithë

953
00:56:28,661 --> 00:56:31,260
nga plotësimi i nevojave të tyre,

954
00:56:31,400 --> 00:56:34,896
duke krijuar një mjedis grabitqar dhe konkurrues.

955
00:56:35,971 --> 00:56:38,949
Përpjekja e gjetjes së zgjidhjeve për problemet të mëdha

956
00:56:39,090 --> 00:56:43,380
brenda shoqërisë aktuale vetëm sa do të shërbejë si një arnë e përkohshme

957
00:56:43,519 --> 00:56:48,389
që do të stërzgjaste atë që shumë shpejt po bëhet një sistem i vjetruar.

958
00:56:53,873 --> 00:56:57,945
(Folësi) Në episodin e radhës, do të eksplorojmë më shumë perspektiva

959
00:56:58,085 --> 00:57:01,666
në fushën e automatizimit, shkencës

960
00:57:01,806 --> 00:57:04,085
dhe energjisë së qëndrueshme.

961
00:57:05,518 --> 00:57:09,804
Ku Projekti Venus do të prezantojë një projektim të ri social.

962
00:57:10,635 --> 00:57:14,110
Shqetësimi parësor është mirëqenia e njerëzve

963
00:57:14,251 --> 00:57:18,011
duke bërë të mundur një standard jetese të lartë për këdo

964
00:57:18,150 --> 00:57:21,865
ndërkohë që mbrohet ekosistemi i planetit.

965
00:57:23,001 --> 00:57:26,367
Do të shpjegojmë dhe do të sqarojmë shumë propozime:

966
00:57:26,507 --> 00:57:29,569
sisteme të përgjithshme qytetesh,

967
00:57:31,507 --> 00:57:34,044
kanale që rrisin praninë e ujit të detit

968
00:57:34,184 --> 00:57:36,315
në shkretëtirat nën nivelin e detit,

969
00:57:37,889 --> 00:57:41,934
qytete detare për rikuperimin e mjedisit të oqeaneve tona,

970
00:57:43,065 --> 00:57:46,691
dhe skenarë të tjerë ngacmues për një projekt të ri global.

971
00:57:52,291 --> 00:57:55,891
Vazhdon

972
00:57:57,000 --> 00:58:10,000
Përkthimi nga Linguistic Team International http://forum.linguisticteam.org